Toekomst zorg in gevaar door massale uitval stagiairs
FNV publiceert rapport ‘Meldpunt stagemisbruik in Zorg & Welzijn
De toekomst van de zorg staat op het spel, omdat leerlingen en stagiairs massaal uitvallen tijdens hun opleiding. Burn-outs, studievertraging en stoppen met de opleiding zijn veel gehoorde gevolgen van de problemen die zich tijdens de stageperiode voordoen. Wegens personeelstekorten zegt 80% van de leerlingen, die een melding hebben gedaan, dat ze als volledige werknemer worden ingezet, terwijl zij eigenlijk boventallig horen te zijn.
Leerlingen en stagiairs krijgen nauwelijks tot geen begeleiding en voelen zich vaak onder druk gezet om handelingen te verrichten waartoe ze nog niet bevoegd zijn. Drie op de tien zorgmedewerkers zegt dat de veiligheid en gezondheid van patiënten hierdoor onder druk komen te staan.
Deze conclusies komen uit het rapport ‘Stagemisbruik in Zorg & Welzijn’ van de FNV. Op het meldpunt Stagemisbruik ontving de FNV binnen twee maanden tijd 2.045 meldingen van zowel medewerkers als stagiairs en leerlingen in de sector zorg & welzijn. ‘Dat het hier om een omvangrijk probleem gaat, is wel duidelijk’ zegt Cor de Beurs, bestuurder FNV Zorg & Welzijn. ‘Werkgevers en het onderwijsveld lijken niet naar de lange termijn te kijken en zetten hiermee de toekomst van de zorg op het spel. Ze moeten als verantwoordelijke partijen snel tot structurele oplossingen komen, om nog hogere uitstroom te voorkomen.’
Leerlingen vallen massaal uit
Veel leerlingen lopen studievertraging op, omdat er tijdens de stage geen tijd is om aan schoolopdrachten te werken en deze niet afgetekend kunnen worden. Een deel hiervan vermoedt zelfs dat dit bewust gebeurt. Zolang zij nog niet zijn afgestudeerd of negatief beoordeeld worden, kunnen werkgevers ze langer op de stageplaats houden en zo een plaats van een vaste medewerker laten opvullen. Een derde van de leerlingen geeft aan dat ze onder druk handelingen moeten verrichten waartoe ze nog niet bevoegd zijn, zoals het aanbrengen van infusen, sondevoeding of ingewikkelde wonden verzorgen. Agnes, stagiaire in de GGZ zegt hierover: ‘Soms denk ik wel eens ‘waarom was ik geen hamburgers blijven bakken bij McDonalds?’ Minder verantwoordelijkheid, zelfde salaris.’
Door de hoge werkdruk en onzekerheid die de leerlingen ervaren tijdens hun leer-werkplek vallen veel leerlingen uit met langdurige ziekte, zoals burn-outs. De Beurs: ’Eerder bleek al dat ruim de helft van de leerlingen (56%) overweegt te stoppen met hun opleiding, na een vervelende stageperiode. 15% van alle melders is daadwerkelijk al gestopt en zelfs een kwart van de leerlingen die zich onder druk gezet voelt tijdens de stage, geeft aan al gestopt te zijn. Zo halen ze de start van een loopbaan in de zorg niet eens, laat staan de eindstreep.’
Veiligheid en gezondheid patiënten
33% van alle melders uit de zorg geeft aan dat de veiligheid en gezondheid van patiënten/ cliënten in gevaar komt doordat leerlingen en stagiairs handelingen moeten verrichten waartoe ze nog niet bekwaam zijn. Dit wordt het meeste genoemd in de Geestelijke Gezondheidszorg (43%). Daarnaast geeft 16% aan dat ze weleens medicijnen moeten toedienen, terwijl zij daar nog niet toe bevoegd zijn. Dit wordt vooral in de Gehandicaptenzorg genoemd (38%).
Hans werkte als leerling op de afdeling neurologie in een ziekenhuis waar hij op zijn allereerste dienst infusen moest ophangen en in elkaar moest zetten. ‘Ik had duidelijk aangegeven dat ik nog nooit had gedaan, maar ik moest het alleen bij meerdere patiënten doen. Ook werd in alle drukte uitgelegd hoe we sondevoeding moesten geven, zonder dat iemand het voordeed. Als gevolg daarvan hebben meerdere patiënten een maagzweer ontwikkeld. Er was namelijk geen toezicht en zo zag niemand dat wij, de leerlingen, de hoofdsteunen niet hoger hadden gezet tijdens deze handeling. Niemand had ons verteld dat dat moest.’
Nauwelijks begeleiding
Een andere veel gehoorde klacht is dat er nauwelijks tijd is om de stagiairs te begeleiden (64%) of dat er onvoldoende tot geen begeleiders aanwezig zijn (56%). Laura: ‘Ik had een stagecontract voor 32 uur per week, maar mijn begeleider werkte maar 3 uur. De overige 29 uur werd ik aan mijn lot overgelaten.’ Naast stagiairs klagen ook begeleiders over dit probleem. Zonder enig overleg krijgen zij ineens stagiairs toegewezen en moeten dan tijd vrijmaken, terwijl ze vaak al overlopen in hun eigen werk.
Vervolgstappen
De Beurs: ‘Het doel van dit rapport is vooral om bewustwording te creëren over de problemen op de stageplaatsen. De volgende stap is nu aan de werkgevers en onderwijsinstellingen om met oplossingen te komen. Uiteraard denken we hier graag over mee. En natuurlijk krijgt dit rapport ook aandacht in onze reguliere contacten met werkgevers- en brancheorganisaties.’
Het meldpunt stond open van 3 november 2019 tot 6 januari 2020. Van de ruim 2.000 meldingen, was 60% afkomstig uit Verpleeg- en Verzorgingshuizen en Thuiszorg (VVT). Daarnaast kwamen veel meldingen uit de branches Ziekenhuizen en Universitair Medische Centra, Gehandicaptenzorg, Geestelijke Gezondheidszorg en Kinderopvang.
