Opinie: Onthulling geheim experiment met basisinkomen

Het basisinkomen staat in vuur en vlam. Interne evaluaties met de FNV druipen van enthousiasme. In de samenleving en social media komen veel reacties los. We leren vrienden en vijanden kennen.

Inzichten van nu

Els vertelt over het productiebedrijf waar onder druk van de arbeidskosten de intensieve menshouderij zijn intrede deed. Met de inzichten van nu, verkregen door het experimentele basisinkomen, is de route naar een menswaardige werkomgeving in zicht. Bij Sjoerd van ‘100 smaken groen’ is Els de tweede medewerker die productiewerk en een baan in de duurzame voedselvoorziening combineert. ‘Noch dieren nog mensen horen  uitgemolken te worden’, legt ze uit. ‘Ik ben er achter gekomen dat het systeem waarin wij zitten onherroepelijk leidt tot onbalans.’
‘Mild uitgedrukt’, volgens Bram (Vakbondsbestuurder). Ageeth, zijn collega noemt het ‘doorgeslagen’.  
Marjan die zorg en horeca combineert is lovend over het netwerk dat zich ontvouwt. Zorg, productie, horeca en duurzame voeding komen bij elkaar. Dit is nog maar het begin volgens Ageeth. Wat haar betreft kunnen, gezien alle onrust de laatste tijd, openbaar vervoer, vuilnisophaaldienst, bagagewerkers zich zo aansluiten als hun werkgevers het licht gaan zien. Wie wil er nou 40 uur per week zwetend tijgeren met de koffers van verwende low-budget toeristen?

‘En als dan de directeur en de software-engineer hier één dag per week komen werken op de akker, zijn we helemaal compleet’, roept Sjoerd uit. De maatschappelijke winst van deelname van elke planeetbewoner aan de voedselvoorziening.

Chantage

Diederik kijkt even op zijn telefoon. ‘Ik krijg hier net een merkwaardig appje van een vakbondsvriend die lucht heeft gekregen van onze activiteiten.’
Hij laat het ons zien. Een snapshot van een passage uit The Rio Times. Volgens dit blad heeft Lulu, de kersverse president van Brazilië, verkondigt dat families financiële steun kunnen krijgen als ze vaxinatie-certificaten van zichzelf en hun kinderen kunnen overleggen. ‘Bolsa Familia’, heet deze vorm. Volgens de bekende van Diederik is dit een nadeel van het basisinkomen. ‘Ongewenste controle’.
Diederik probeert nog het artikel op de site van de Rio Times te openen, maar de betaalmuur belemmert het zicht.  Het Bolsa Familia is wel wat over te vinden. Een soort van armoedetoeslag voor de allerarmsten. Er zitten voorwaarden aan, zoals het nakomen van de leerplicht en inderdaad deelname aan vaccinatieprogramma’s. Het programma bestaat al sinds 2003, dus het is de vraag of dit van Lulu komt.

‘Ik zie hier niet direct een vorm van basisinkomen in’, constateert Ageeth. ‘En met die vaccinatieplicht denk ik vooral aan chantage.’
Dit is nou net zo’n argument waarom we een basisinkomen gaan invoeren. Weg met al die toeslagen. Zijn reactie is wel interessant. Het gaat hier om iemand met een kritische kijk die waarschuwt voor gevaarlijke ontwikkelingen door digitalisering van de samenleving. En daarin staat hij niet alleen wat mij betreft.

Inzichten

‘Basisinkomen als fundament van een netwerk als wij hier nu opbouwen, kan zelfs de tegenkracht zijn’, beweert Sjoerd. Een uiting van echt ver door kunnen denken, schat ik in.
Els heeft ‘m door en barst uit. ‘Exact. Onze samenleving is totaal doorspekt met allerlei mechanismes van symptoombestrijding en wantrouwen. Toeslagen, vaccinaties, digitalisering, doorgeslagen dataverkeer.
Niks mis met wat idealisme in deze discussie. Een echte maatschappij heeft datacollectie maar in beperkte mate nodig. Ons experiment is het beginpunt van de route naar evenwicht.  Werken aan structurele oplossingen en betrouwbare relaties.

Het enthousiasme werkt aanstekelijk. Iedereen ziet constructieve kansen om de wereld te verbeteren in haar of zijn directe omgeving. Ik gooi de rem er maar even op. Wij als ervaringsdeskundigen snappen het wel. Echter, de buitenwereld is traag (van begrip).
Vervolgacties zijn dat alle aanwezigen bij de evaluatie reacties op social media, pers, of in de directe contacten verzamelen voor een volgende sessie. Het gevoel van gezamenlijk op een missie zijn pakt niemand ons af.
 

Jeroen van Linge
FNV-lid

Deel 5 van deze serie over het basisinkomen vind je hier