Grensoverschrijdend gedrag

Bijna 1 op de 5 mensen krijgt te maken met intimidatie op het werk. Intimidatie is gedrag waardoor iemand zich bedreigd kan voelen. Je kunt zowel lichamelijk als psychisch geïntimideerd worden. Onder intimidatie valt onder andere een intimiderende aanraking, schelden, een dreigement via de mail of als iemand dreigend dichtbij je komt.

Lees hier meer over intimidatie

Bijna een kwart van werkend Nederland heeft te maken met agressie op de werkvloer. Agressie kan verbaal zijn zoals schelden, schreeuwen of een zeer felle discussie. Agressie kan ook fysiek zijn door bijvoorbeeld schoppen, slaan of iets kapot maken.

Lees hier meer over agressie en geweld

Seksuele intimidatie is iedere vorm van seksueel gedrag dat door het slachtoffer als ongewenst, bedreigend en/of vernederend wordt ervaren. Bij seksuele intimidatie gaat het altijd om het gedrag met een seksuele ondertoon. 

Dit kunnen intieme vragen over je privéleven of seksueel getinte opmerkingen zijn. Verder bestaat er ook non-verbale seksuele intimidatie. Denk hierbij aan gluren, het versturen van seksuele afbeeldingen of staren. Seksuele intimidatie kan ook lichamelijk contact zijn, zoals een hand op je billen. Ook ongewenst zoenen, aanranding en verkrachting vallen onder seksuele intimidatie.

Van alle werkenden in Nederland krijgt 6% te maken met seksuele intimidatie. Bij  vrouwen krijgt zelfs 11% hiermee te maken. 2% van de werkenden in Nederland is zelfs aangerand of verkracht op de werkvloer.

Seksuele intimidatie kan in tegenstelling tot de andere ongewenste gedragingen soms ook strafbaar zijn. Dat is het geval als er sprake is van aanranding (het dwingen van een ander tot het plegen van ontuchtige handelingen).

Lees meer over seksuele intimidatie

Pesten komt vaker voor dan je denkt. 7 % van de werkenden in Nederland krijgt te maken met pesten op de werkvloer. Wanneer we spreken over pesten hebben we het over ongewenst negatief gedrag, waartegen iemand zich niet kan verdedigen.

Het gedrag herhaalt zich en houdt langere tijd aan. Bijvoorbeeld voortdurende kritiek, vernederende opmerkingen, iemand negeren of kleineren, roddelen of kwaadaardige geruchten, leugens en valse beschuldigingen verspreiden. Ook flauwe grappen kunnen als pesten worden ervaren. Pestgedrag ka direct gericht zijn tegen de persoon, maar ook minder direct.

Lees meer over pesten

Wanneer iemand je ongelijk  behandelt op basis van je afkomst, geslacht, seksuele geaardheid, leeftijd, handicap of chronische aandoening, politieke gezindheid, arbeidsrelatie, soort contract (deeltijd of fulltime, vast of tijdelijk), burgerlijke staat, nationaliteit, godsdienst of levensbeschouwing, dan kan er sprake zijn van discriminatie.

Het is discriminatie wanneer iemand onderscheid maakt tussen de één en de ander op basis van kenmerken die niet uitmaken bij de situatie. Van de werkenden in Nederland krijgt 8% te maken met discriminatie. Mensen worden voornamelijk gediscrimineerd op afkomst, huidskleur of nationaliteit.

Discriminatie kan ook zijn dat je minder betaald krijgt dan je mannelijke collega’s als je een vrouw bent. Het kan zijn dat je een baan niet krijgt vanwege een beperking. Of dat je niet mag komen solliciteren omdat je een islamitische achternaam hebt.

Lees hier meer over discriminatie

Gevolgen voor het slachtoffer

De gevolgen van grensoverschrijdend gedrag kunnen heel ernstig zijn, niet alleen voor het slachtoffer zelf, maar ook voor de omgeving. Zo ervaart 36% van de mensen wie grensoverschrijdend gedrag overkomt stress en een kwart geeft aan minder goed te functioneren. Dit stapelt allemaal zo veel op dat 14% zich ziekmeldt en 2% denkt zelfs na over zelfdoding.

_{*Denk jij aan zelfdoding of maak je je zorgen om een ander? Bel met 0800-0113}

Mensen vinden de omgangsvormen op de werkvloer zo belangrijk dat 36% overweegt om hierdoor van werkgever te veranderen en 26% er over denkt om in een hele andere sector te gaan werken.

Met welke van deze gevolgen het slachtoffer te maken krijgt kan per situatie verschillen. Hoe lang, hoe vaak en door wie het gedrag plaatsvindt kan ook de gevolgen beïnvloeden. 

Wanneer het slachtoffer van het gedrag uit dezelfde organisatie komt als de dader, zijn de gevolgen vaak groter dan wanneer de dader van buiten komt. Denk bij dat laatste aan bijvoorbeeld passagiers, klanten en patiënten. 

Veel werkgevers reageren nog niet goed op meldingen van grensoverschrijdend gedrag, waardoor het slachtoffer nog meer de dupe wordt. Zo kan het gebeuren dat diegene geen werk meer krijgt of ontslagen wordt. Dat is natuurlijk de omgekeerde wereld.

Gevolgen voor omstanders

Niet alleen slachtoffers zien de gevolgen van grensoverschrijdend gedrag. Als mensen getuige zijn van grensoverschrijdend gedrag geeft hen dat ook een onveilig gevoel. Ze weten vaak niet wat ze moeten doen, zeker als ze zien dat de leidinggevende niets doet om het grensoverschrijdende gedrag te stoppen of dit zelf veroorzaakt. Omstanders kunnen het ook lastig vinden om wat te doen omdat ze bang zijn zelf buiten de groep te vallen. Hierdoor kunnen ook omstanders angst of stress ervaren.

Gevolgen voor de organisatie

Als er in een organisatie een onveilige cultuur heerst dan zullen mensen niet op hun best functioneren. Ze durven niet te zeggen wat ze vinden. Daarnaast kunnen mensen ziek worden door grensoverschrijdend gedrag. Verder zullen werknemers ook eerder de organisatie verlaten en kan de organisatie imagoschade lijden. Dat kost de organisatie veel geld. Het investeren in een sociaal veilige cultuur verdient zich al gauw terug.

Ook als je grensoverschrijdend gedrag opmerkt bij een collega kun je iets doen. Volg de volgende stappen op:

Meer weten over wat je kan doen als je grensoverschrijdend gedrag ziet op de werkvloer?

Lees ons stappenplan over grensoverschrijdend gedrag

Het is belangrijk snel aan de bel te trekken wanneer je grensoverschrijdend gedrag opmerkt. Werkgevers zijn verantwoordelijk voor een veilige werkomgeving voor al hun werknemers. Maak je zelf grensoverschrijdend gedrag mee? Bepaal dan eerst welk gedrag over jouw grens heen gaat. Zo kun je herkennen wanneer het gedrag tegen jou grensoverschrijdend is. Volg vervolgens de volgende stappen:

 Je kunt ook de FNV bellen.

Meer weten over wat jij kan doen als je met grensoverschrijdend gedrag te maken krijgt? Lees dan ons stappenplan over grensoverschrijdend gedrag.

Een beschuldiging kan verregaande gevolgen hebben, met in het meest extreme geval ontslag tot gevolg. 
Als je beschuldigd wordt heb je daarom recht op hoor en wederhoor. Dat recht geldt na ontvangst van de klacht, maar ook als de werkgever besluit om een onderzoek in te stellen.

Als beklaagde dien je voorafgaand gehoord te worden. Je mag dan jouw visie geven op de klachten. Tijdens het  onderzoek krijg je ook de gelegenheid om te reageren op bevindingen van de onderzoeker. Het is belangrijk dat de werkgever de feiten zorgvuldig vaststelt en dat eventueel onderzoek dat daarvoor nodig is zorgvuldig wordt uitgevoerd.

Binnen de FNV kan je terecht bij de vertrouwenstelefoon of het Arbo Adviespunt, je vakbondsbestuurder of voor juridisch advies met het Contactcenter van de FNV.

De OR speelt een belangrijke rol in het samenstellen en evalueren van beleid over gedrag op de werkvloer. Hierin heeft de OR de volgende taken:

Meer weten over wat de OR moet doen in verband met grensoverschrijdend gedrag?

Lees dan hier ons stappenplan voor grensoverschrijdend gedrag

Je werkgever hoort een veilige en gezonde werkomgeving te bieden. Dat staat in de Arbowet. Dat geldt ook voor sociale veiligheid. Je werkgever hoort hier beleid op te maken. Dat houdt onder andere in:

Uit onderzoek van de FNV blijkt dat het beleid op sociale veiligheid nog niet op orde is. Bijna de helft van de mensen uit ons onderzoek geeft aan ontevreden te zijn over het beleid. Daarnaast geeft 57% aan geen voorlichting te hebben gekregen over sociale veiligheid, wat wel verplicht is. Wanneer er in een organisatie grensoverschrijdend gedrag plaatsvindt wordt er in 47% van de gevallen niet, of onvoldoende opgetreden tegen dit gedrag.

In de helft van de gevallen van grensoverschrijdend gedrag is de leidinggevende de veroorzaker van het gedrag. Naast het creëren en uitvoeren van beleid moet de werkgever ervoor zorgen dat de leidinggevenden het goede voorbeeld geven en optreden tegen grensoverschrijdend gedrag.

Meer weten over wat je als werkgever kan doen tegen grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer?

Download dan hier ons stappenplan voor grensoverschrijdend gedrag

Arbowet, artikel 3

Volgens artikel 3 van de Arbowet moet de werkgever zorgen voor de veiligheid en de gezondheid van werknemers, waaronder ook psychosociale arbeidsbelasting (PSA). Psychosociale arbeidsbelasting zijn de omstandigheden die de oorzaak zijn van seksuele intimidatie, agressie en geweld, pesten en werkdruk.

Algemene wet Gelijke behandeling

Volgens de Algemene wet Gelijke behandeling moet ieder persoon op een gelijke manier behandeld worden. De wet is ter bescherming tegen discriminatie op basis van godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, hetero- of homoseksuele gerichtheid en burgerlijke staat.