Opinie: Onthulling geheim experiment met basisinkomen

Vakbond FNV en werkende deelnemers aan het experiment inventariseren de houding van de politieke partijen. Er lijkt draagvlak te zijn. Echter, doortastendheid is niet aan de orde. De resultaten van ons experiment ondersteunen dat een andere visie op het sociaaleconomisch systeem het meest kansrijk is.

Wie durft?

Bram heeft zich verdiept in de politiek en doet hiervan verslag.

De website basisinkomen.nl vermeldt welke politieke partijen een vorm van basisinkomen in hun partijprogramma hebben. D’66, GroenLinks en PvdA. Bij deze partijen gaat het vooral om een stukje herverdeling van de economische welvaart. Jesse Klaver van GroenLinks greep de corona aan met de vraag ‘is het tijd voor een basisinkomen?’ Daarna hebben we er niet veel meer over gehoord. De partijen doen veel rekenwerk aan koopkrachtplaatjes, belastingeffecten en de financiële effecten voor de economie. Ze willen geen onvoorwaardelijk basisinkomen, maar zoeken wegen om het alleen te doen bij behoeftigen. En ze zitten enorm in de belastingtechnische regelgeving te wroeten om het te rechtvaardigen.

Drijfzand

‘Gaan we weer’, roept Els. ‘Een van de beste redenen om het basisinkomen in te voeren is nou net het verminderen van de complexiteit en regelgeving. Dat ga je zo niet bereiken. Vooral PvdA, een van de hoofdverantwoordelijken voor de puinhopen van de flexwet moet maar eens los komen van de lapmiddelen en de drijfzandpolitiek.’

‘Eigenlijk een hoop gezeur over gedragseffecten en gemodder in het bestaande economisch systeem’, merkt Sjoerd op. ‘Daar hebben we het vorige keer ook al over gehad.’

‘“Je kunt een probleem niet oplossen met de denkwijze die het heeft veroorzaakt”, zei je toen.’ De opgestoken duim van Els zet de uitspraak kracht bij.

Uitkeringsgerechtigden

Diederik steekt zijn hand op. ‘Bram. Hoe zit het met die andere partijen?’

‘De SP is voor, maar plaatst wel een kanttekening. Ze maken zich vooral druk om de hoogte van een basisinkomen. Mensen met uitkeringen en eventuele toeslagen voor ziekte of arbeidsongeschiktheid moeten er niet op achteruitgaan.

‘Logisch. Dat sluit ook wel een beetje aan bij de officiële insteek van onze vakbond, afdeling uitkeringsgerechtigden. Garanties dat je er niet op achteruit gaat. Details zoals de situatie met werknemersverzekeringen. In principe voor, maar met mitsen.

Visie

Bram gaat verder. Dan is er de Partij voor de Dieren. Die zitten op het spoor van een systeemverandering. Zij verlaten het mechanisme van consumptie als drijfveer in de maatschappij. Belasting op arbeid moet omlaag en meer belasting op grondstoffen en consumptie.

Niet economische groei en welvaart, maar welbevinden van ieder levend wezen is hun doel. Bij deze denkwijze zijn materiele zaken en euro’s slechts een onderdeel van het systeem en niet de drijfveer. Het basisinkomen kan in deze omslag van denken een grote rol spelen. Mensen kunnen makkelijker keuzes maken bij het soort werk en hoeveel je werkt. En het geeft ruimte om je te wijden aan cruciale activiteiten die nu onder het onbetaald werk vallen.

‘We hebben het al gezien bij het experiment. Berend bij de thuiszorg die z’n siësta kan houden.’ Ageeth draait haar hoofd naar Marjan. ‘Bij jou, dat je werkt in de horeca en in de zorg. Een plezierige combinatie en maakt dat je zo flexibel inzetbaar bent.’

Ze straalt de triomf uit van iemand die samenhang ontdekt en de kansen van logica ziet.

Haar geestdrift werkt aanstekelijk.

‘Vivianne die het weinig inspirerende werk op een callcenter bij de zorgverzekering inruilt om bij ons in het ziekenhuis in te stromen als verpleegkundige’, roept Diederik enthousiast.

Rechtse partijen

‘Ik heb een verrassing.’ Bram neemt de regie weer in handen. ‘Het Forum voor Democratie is volgens basisinkomen.nl voor het basisinkomen. Op FvD website kan ik dat echter niet zo concreet vinden. Na wat speurwerk vind ik informatie op het AD uit 2020 en toen waren ze daar nog voor. Nu zien ze dat weer anders en is werken het beste remedie tegen armoe.

‘Weinig koersvast dus’, roept Sjoerd. ‘Maar dat wisten we al.’

‘Ze spreken zich nog wel uit voor verlaging van belasting op arbeid.’ Dat is logisch als werken je uit de armoe moet halen.’

‘De VVD! Niet van harte, maar door hun afkeer van regels zien ze een basisinkomen wel zitten. En “wie hard werkt, verdient geen geldzorgen”, was hun verkiezingskreet. Als verdiensten uit werk bij het basisinkomen optellen is het geregeld.’

De doorbraak?

‘Hoe zit het met die nieuwe partij?’, vraagt Ageeth. ‘Basisinkomen voor Boeren en Burgers. Dat is natuurlijk de grote verrassing.’

‘Volgens mij ligt hier DE kans op een doorbraak’, roept Sjoerd. ‘Bij mij gebeurt het al. Burgers die naast hun andere baan een dagje per week bij mij op het land werken. Met een basisinkomen kunnen we de landbouwtransitie met deelname van én boeren én burgers een enorme zet geven. En zo mooi als Boeren en Burgers op deze manier écht aan een gemeenschappelijk Belang zouden werken!’

Jeroen van Linge, FNV-lid

Deel 7 van deze serie over het basisinkomen vind je hier