SER legt vinger op zere plek, FNV vindt ingrijpen bij platforms noodzakelijk

Vandaag is door de Sociaal Economische Raad (SER) de verkenning ‘hoe werkt de platformeconomie’ vastgesteld. Het laat duidelijk zien dat ingrijpen nodig is omdat er voor de platformwerkers veel risico’s kleven aan het werken voor platforms. Vooral op het gebied van inkomen en werkomstandigheden schiet een deel van de platforms te kort. Een van de oorzaken daarvan is dat de meeste platforms werkenden inzetten als zzp’er.

De FNV is blij dat de risico’s van platformwerk nu ook in SER-verband worden erkend. Zakaria Boufangacha, arbeidsvoorwaardencoördinator FNV: ‘De verkenning legt de vinger op de zere plek. De volgende logische stap is nu dat er op korte termijn acties worden ondernomen door de landelijke politiek. Gezien de enorme dynamiek die platforms binnen sectoren kunnen veroorzaken mag hier niet langer mee gewacht worden. Als we niet snel ingrijpen komt de hele arbeidsmarkt en ons socialezekerheidsstelsel in een duikvlucht.’

Naleving schiet te kort

De SER-verkenning stelt vast dat de handhaving van bestaande regelgeving te kort schiet en dat de problemen hierbij zo snel mogelijk moeten worden opgelost. Volgens de verkenning hebben de meeste werkplatforms hun bedrijfsmodel ingericht op het werken met zzp’ers. Redenen daarvoor zijn het grote kostenverschil tussen zelfstandige arbeid en arbeid in loondienst maar ook grote verschillen in werkgeversrisico’s en flexibiliteit. Volgens de SER moet er ook snel duidelijkheid komen over wanneer iemand een zzp’er is of niet.

Zolang er geen duidelijkheid is over of de platformwerker wel een echte zzp’er is en de handhaving hierop te kort schiet, is er volgens de SER een oneigenlijke prikkel voor platforms om platformwerkers als zzp’er in te zetten. Een van de acties is de wet DBA uit de ijskast halen en hierop te gaan handhaven. Hiervoor is onder andere meer capaciteit nodig bij de Belastingdienst en ook moet volgens de SER onderzocht worden hoe de Inspectie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (ISZW) haar werk bij platforms beter kan uitvoeren.

Risico’s voor platformwerkers

De SER stelt vast dat een deel van de platformbedrijven tekort schiet op ‘decent work’, ofwel het kunnen werken voor een eerlijk inkomen met sociale bescherming, een veilige werkplek en recht op inspraak op de gang van zaken bij een bedrijf. Dit is vooral het geval bij platforms die eenvoudig, makkelijk toegankelijk en laaggeschoold werk aanbieden.

Algoritmes

De SER heeft ook het gebruik van algoritmes door platformbedrijven onderzocht. Hoewel algoritmes op het eerste gezicht neutraal lijken, is dat niet de realiteit. Algoritmes worden ontworpen om bepaalde doelen te behalen. Boufangacha: ‘Bij veel platforms hebben algoritmes een grote rol in hoe het werk wordt verdeeld en worden platformwerkers in hun gedrag beïnvloed en gestuurd. De algoritmes worden als een soort truc ingezet door platforms om onder het werkgeverschap uit te komen. We moeten ons niet langer om de tuin laten leiden.’

Grote vraagtekens

De FNV maakt zich al langer zorgen over de werkomstandigheden van platformwerkers, en stelt grote vraagtekens bij de inzet van zzp’ers bij een aanzienlijk deel van de platforms. De vakbond vindt het absurd dat afwassers, orderpickers, maaltijdbezorgers en schoonmakers als zelfstandigen worden ingezet.

Boufangacha: ‘Naast dat we moeten gaan handhaven op de wet DBA, moeten we kiezen voor een andere benadering: iemand is werknemer, tenzij is aangetoond dat iemand daadwerkelijk zelfstandig kan onderhandelen over zijn tarief en geen enkele vorm van sturing ontvangt. Pas dan hebben we een structurele oplossing voor deze problematiek op de arbeidsmarkt.’