Wat is een cao?

Een collectieve arbeidsovereenkomst (cao) is een contract tussen de werkgeversorganisatie en de vakbonden waarin afspraken gemaakt zijn over arbeidsvoorwaarden van de werknemers. Bijvoorbeeld over loon, werktijden, toeslagen, vakantie, scholing en pensioen. 'Collectief' betekent dat de afspraken gelden voor een hele sector of bedrijf.

De afspraken die in een cao worden gemaakt mogen nooit in strijd zijn met de wet. Daarnaast zijn de afspraken in een cao gunstiger dan arbeidsvoorwaarden die wettelijk worden voorgeschreven. Zo is bijvoorbeeld meestal het loon in een cao hoger dan het minimumloon en krijg je meer vakantiedagen dan het wettelijke minimum. Een cao is dus enorm belangrijk en gunstig voor een werknemer!

De cao is een belangrijk onderdeel van je arbeidsvoorwaarden. Een arbeidsovereenkomst geldt alleen voor jou. Een cao geldt voor een hele sector of bedrijf. Heb je geen cao? Dan heb je alleen de minimale bescherming van de wet en wat er in je arbeidsovereenkomst is afgesproken.

Vakbonden sluiten namens hun leden cao’s af met werkgevers. De cao geldt niet alleen voor de vakbondsleden, maar voor alle werknemers. Een belangrijk verschil is dat vakbondsleden kunnen meebeslissen over hoe hun cao er uit komt te zien. Ben je geen lid? Dan kan dat niet.

Op de website van de FNV vindt je een handig overzicht van alle cao’s. Daar staan meer dan 800 bedrijfs en sector-cao’s die we namens jou en je collega’s afsluiten. We hebben die cao’s ingedeeld in 22 overkoepelende sectoren. Ga via dit overzicht naar jouw sector en vind daar de cao die geldt voor jouw bedrijf of sector. Via de homepage van de FNV kun je ook je cao zoeken.

Een cao heeft meestal een looptijd van één of twee jaar, maar nooit meer dan vijf jaar. Is er na afloop van die periode nog geen nieuwe cao, dan blijft de oude cao toch gelden.

Sommige grote bedrijven hebben een bedrijfs-cao. Die geldt dan specifiek voor dat bedrijf. Maar er zijn ook sector-cao’s, die gelden voor een hele sector. Denk bijvoorbeeld aan de cao voor gemeenten of de cao voor ziekenhuizen. 

Dan word je als werknemer beschermd door het Nederlandse arbeidsrecht. Zowel jij als je werkgever moet zich altijd aan de wet houden. Ondanks dat het hebben van een cao gunstiger is voor medewerkers, kun je ook zonder cao bij de FNV terecht voor vragen over:

Cao’s komen tot stand door onderhandelingen tussen de vakbonden en de werkgever of de werkgeversverenigingen. De vakbonden onderhandelen namens hun leden. De cao geldt ook voor werknemers die geen lid zijn van een vakbond. Uit deze onderhandelingen komt een onderhandelingsresultaat of een eindbod.

In een onderhandelingsresultaat staan de afspraken die zijn gemaakt door de vakbonden en werkgevers over loon en overige arbeidsvoorwaarden. Deze wordt dus in samenwerking tussen de twee partijen gemaakt.

Een werkgever of werkgeversorganisatie kan een eindbod doen, maar vervolgens is het aan de vakbondsleden hoe daarmee wordt omgegaan. Wordt het afgewezen, dan kan er gestaakt worden om alsnog een beter bod af te dwingen. Dat is vakbondsmacht. Ook niet-leden kunnen daaraan meedoen en kunnen zelfs op een staking lid worden.

De FNV onderhandelt over cao's namens de werknemers die lid zijn van onze verenging. Ben jij lid? Dan onderhandelen we dus namens jou! Als lid kun je meepraten via bijvoorbeeld bijeenkomsten, netwerken en ledenpanels. Meebeslissen gaat via een ledenraadpleging. Maar we doen nog veel meer! Zo zitten wij bijvoorbeeld in de Sociaal Economische Raad.

Je kunt invloed uitoefenen op je nieuwe cao wanneer je lid bent van een vakbond die mee onderhandelt. Daarbij geldt: hoe meer mensen lid zijn van de vakbond, des te sterker de onderhandelingspositie is. Samen staan we sterker!

De FNV is de grootste vakbond van Nederland. Vroeger bestonden allerlei aparte bonden (bijvoorbeeld de Bouwbond of de Ambtenarenbond), maar in 2015 is een groot deel van deze bonden gefuseerd tot één grote bond en gingen zij gezamenlijk verder onder de naam FNV.

Wij vragen altijd aan de minister van Sociale Zaken of deze wil zorgen dat álle bedrijven in de sector de cao toepassen. De minister moet de cao hiervoor algemeen verbindend verklaren. Vanaf de datum waarop de minister deze algemeen verbindend verklaring (AVV) afgeeft, geldt de cao voor alle bedrijven en werknemers in de sector.

APC is een afspraak in de cao en ervoor zorgt dat de lonen automatisch meestijgen met de inflatie zodat het loon zijn waarde behoudt. Hierdoor kan jij als werknemer je wekelijkse boodschappen blijven doen zoals je gewend bent. De FNV wil standaard in elke cao APC afspreken. Lees hier meer over APC.