Column: Polderen op drijfzand

Tot verdriet van de directeur staat hij voor een uitverkochte zaal. De OR organiseert een bijeenkomst voor het personeel om zich uit te spreken over de totale wanhoop als gevolg van de vierploegendienst. De quasi literaire actie van een FNV-lid blijkt een emotionele bom.

Het jaar 2014 is een omslag in mijn leven

Als je zoals Tai en ik vorderingen maakt in geestverwantschap is een afstand van 400 miljoen km om de hoek.
‘Tai, we zijn in het jaar 2014 van de terugblik op de organisatie van het glasvezelbedrijf. Het is steeds duidelijker dat het arbeid economisch systeem grote overeenkomsten heeft met een wurgkoord in actie. De door bedreiging met baanverlies afgedwongen verslechteringen in de arbeidsvoorwaarden eisen hun tol.  De productiviteit brokkelt steeds meer af, net als de mensen die het moeten doen. Mensen in ploegendienst zijn gereduceerd tot productiemiddelen. Dit valt wat mij betreft niet meer onder een fatsoenlijk leven leiden.
De or heeft een kantinebijeenkomst georganiseerd waar we als personeel de leiding van het bedrijf willen overtuigen dat de ingeslagen weg heilloos is. Ik heb zitten denken hoe je de twee witte boorden criminelen kan aanpakken en de waarheid kan vertellen en ik ben uitgekomen op een gedicht. Er is wat mij betreft een grens overschreden, sprake van groot onrecht en dat weegt zwaarder dan loyaliteit.’
‘Superslim Jeroen. Dichters doe je geen kwaad. Je hebt daar toch nooit problemen meegekregen?’
‘Ha nee. Wel veel vochtige ogen van productiemedewerkers als gevolg van  het gevoel dat er eindelijk eens iemand voor hen opkomt. Deze literaire actie blijkt later het moment van een stevige wending in mijn leven te zijn.‘

Systematisch verkeerd

‘De betere wereld Jeroen’, roept Tai. ‘We eindigden vorige week met de innige relatie tussen geld en macht en hoe dat elkaar versterkt.’
Tai vraagt me over de rol van geld na te denken. Waar rolt het. Welke associaties komen er bij mij op? Met de Aarde als ondergrond schrijf ik op wat bij het woord geld bij mij opborrelt. Grauwe wolken met een zwarte lading. Ook wolken met een zonnige kant, maar zelfs daar kun je nog dubieuze geldzaken aantreffen.
Economie is zo’n grauwe. ‘Leg eens uit’, verzoekt Tai.
‘Tai, je hebt het in onze eerste ontmoeting al gezegd. Ik herhaal jouw woorden. ”Er zitten enorme systeemfouten in de organisatie van jullie samenleving. Het bestrijden van ongewenste gevolgen leidt steevast tot het verzinnen en opeenstapelen van technische en organisatorische lapmiddelen.”
Hoe het begrip economische groei ons elke keer uit het slop moet trekken. Economische groei is ook de omzet van de mondkapjesverkoop, investeringen in beveiliging, advocaten voor drugscriminelen, opruimen van milieurampen, de zorguitgaven voor rokende longpatiënten, de omzet van advocatenkantoren die belastingontwijking faciliteren, stalinrichtingen om de enorme uitstoot van de intensieve veehouderij te maskeren.
Is dit welvaart?’
Tai noemt de bekende metafoor, de tredmolen.
We zitten er in en blijven doordraaien. Allemaal uit angst iets te verliezen. Monetair beleid gericht op consumeren moet de tredmolen aanjagen. De energiebehoefte groeit door alle ballast van de lapmiddelen. Sneller, sneller, agile excelleren, exploiteren. Sommigen vallen uit de molen. Red je het niet; de belastingdienst rekent algoritmisch met je af. Tenzij je multinational bent en bijdraagt aan de economische groei via de kantoren gespecialiseerd in belastingontwijking. Waar houdt het op?’

Aarde, de mooiste planeet in ons zonnestelsel

Buiten adem kijk ik naar het scherm. Geamuseerd; zo schat ik het in bij het zien van het glimlachje om Tai’s mond. ‘Jeroen, kijk naar jouw plaatje. Dan zie je het zelfde als ik hier vanaf Mars. Haal de wolkjes weg en je ziet waar het op houdt. De planeet is wat jullie hebben. En die planeet is de mooiste in dit zonnestelsel. De ideeën bij Marsreizen zijn typisch voor de manier van denken in jullie systeem. Het leven op Mars is echt niet zo leuk als op Aarde.

‘De planeet is wat we hebben.’ Ik herhaal de uitspraak van Tai.’ Als de hoeveelheid geld maar door moet groeien komen we klem te zitten, toch?’
‘Inderdaad.’ Tai knikt nadrukkelijk bij deze bevestiging.
‘Jeroen. Ik heb een opdracht voor jou. Doe eens onderzoek naar de relatie tussen geluk en geld. Dan hoor ik graag volgende keer wat je bevindingen zijn.’
Dit is interessant. Een mooie klus, al zeg ik het zelf.

Jeroen van Linge,
Lid FNV