Stemoproep wetsvoorstel Provinciaal inbesteden van openbaar vervoer

FNV roept alle politieke partijen op om voor te stemmen. Provinciaal inbesteden. Dit voorstel maakt het voor provincies mogelijk om – wanneer het bestaande aanbestedingsmodel tekortschiet – zelf een openbaarvervoerbedrijf op te richten. Het gaat dus niet om een verplichting, maar om het wegnemen van een beperking: provincies krijgen een extra instrument naast de huidige aanbestedingspraktijk.

Dat zo’n instrument nodig is, blijkt uit de praktijk. Het openbaar vervoer is de afgelopen jaren verschraald. Drukke lijnen worden verder uitgebreid, terwijl dunne lijnen verdwijnen. Dat heeft directe gevolgen voor de bereikbaarheid van dorpen en kleine kernen. Vaak wordt het tegenargument gebruikt dat inbesteden geen oplossing zal bieden omdat het een budgettaire kwestie betreft. Dat argument gaat zeker niet altijd op. Ook in de huidige systematiek van aanbesteden moeten provincies bijpassen om een minimaal aanbod overeind te houden.

Onvoldoende grip

Daarnaast hebben provincies vaak onvoldoende grip op dienstregelingen. Wanneer vervoerders willen afschalen, is er vaak weinig tegenwicht. Boetes blijken moeilijk toepasbaar: provincies worstelen met het geven van boetes; bedrijven dreigen met nog minder aanbod. Hierdoor staan provincies vaak met lege handen wanneer afspraken niet worden nagekomen.

Gebrek aan concurrentie

Een ander risico ontstaat bij een gebrek aan concurrentie. Minder aanbieders betekent een zwakkere onderhandelingspositie voor de provincie, met negatieve gevolgen voor het aanbod. Het voorbeeld uit Zeeland spreekt boekdelen: geen vervoerders meldden zich, er moest meer geld bij voor een slechter aanbod. Het betrof fors minder regulier busnetaanbod tegenover meer flexibel- en dus minder aantrekkelijk aanbod (belbus/lijntaxi). Ook in andere regio’s, zoals Brabant-West en Zeeland de laatste keer, schreven slechts twee aanbieders in.

Risico's van hoge kosten

Daarnaast wordt het risico van hoge kosten genoemd bij het opzetten van een provinciaal bedrijf en dat de marges in het openbaar vervoer al klein zijn. De overname van Arriva door een investeringsfonds illustreert dat commerciële belangen toch goed te behartigen zijn. Die ruimte moet dan ook mogelijk zijn bij het inbesteden. Dit kan juist weer ingezet worden ten behoeve van goed openbaar vervoer.

Kortom: het openbaar vervoer staat onder druk en de huidige situatie biedt aantoonbaar op een aantal plekken onvoldoende waarborgen. Het wetsvoorstel stelt voor om de huidige beperking voor provincies op te heffen. Daarmee zouden provincies kunnen inbesteden wanneer het aanbod structureel kwetsbaar of onvoldoende is. Die keuzevrijheid is noodzakelijk om de bereikbaarheid van inwoners te garanderen.