Column: De crisissen als gevolg van polderen op drijfzand stapelen zich op

Op de website van FNV Noord verscheen vorig jaar een serie over polderen op drijfzand. De stikstofcrisis is een beklemmend goed voorbeeld van het resultaat van dergelijk beleid. Jarenlang knuffelen tussen lobbyende vleesproducenten en regeringspartijen zet Nederland op de eerste plaats van het beste vestigingsklimaat voor brandnetels.

Brandnetels?

Het zijn prikkelende gewassen die vooral profiteren van een jarenlange overschot aan stikstofuitstoot van vooral  intensieve veehouderij maar ook van luchtvaart en industrie. Brandnetels en bramen. Andere gewassen komen te overlijden. Dit is het veel besproken verlies aan biodiversiteit. Met alleen brandnetels in de voedselketen eindigt ons leven in een kwellende en pijnlijke dood.

Polderen op drijfzand

Vorig jaar is op deze website een serie verschenen die ingaat op dit soort activiteiten. In het geval van de stikstof en de veeteelt kunnen we het ook modderen in moerasmest noemen.

Al in de vorige eeuw was zeker bij de liberalen en christendemocraten al bekend dat  uitstoot van stikstof én broeikasgas een groot probleem zou worden. 8 december 1988 kopte dagblad Trouw; ‘VVD waarschuwt boeren. Krimpen veestapel nodig als technische maatregelen falen’. In plaats van de problemen bij de bron aan te pakken is al die jaren stelselmatig om de hete brei heen gedraaid. Technische lapmiddelen om ammoniak te verbloemen. Symptoombestrijding. Twijfel zaaien of het allemaal wel zo erg is. Onderzoek doen en rapporten schrijven. Meetsystemen opzetten. Reken modellen opstellen die een gewenst resultaat opleveren. Bekende strategieën om de ongemakkelijke waarheid te ontlopen. Onder druk van lobbykrachten is alles uit de kast gehaald om maar niet aan de bron van het probleem te hoeven komen. Dan is de  crisis onvermijdelijk. Dan produceer je  75 miljoen kg mest per jaar. Om te gieren toch!

Drijfzand blijkt gewichtsloos te kunnen zijn. Boven ons land zweeft het in de lucht. Ook als het windstil is. In de Volkskrant van 21 september 2021 wordt een reactie van toenmalig minister Cora van Nieuwenhuizen herhaald toen ze bij haar vliegplannen met Lelystad tegen milieuregels aan liep die ze zelf had ondertekend. ‘Dan verzinnen we een juridische list’.

De wal keert het luchtschip

Schiphol is een magnifiek voorbeeld van hoe alles op zijn plek valt om daadkrachtig een probleem bij de bron aan te pakken. Deze unieke kans is al gesignaleerd in de aanloop naar de begrafenisstemming op Schiphol, maar lijkt nog niet van de startbaan los te komen. Het is kenmerkend voor deze regering, die net als de vorige geen daadkracht kent. Pas nu durven ze het aantal vluchten te beperken met  een slappe stap van 10 procent, vooral omdat rechters niet langer in de juridische ontwijkingsmanoeuvres trappen. Zo stijg je echt niet boven het drijfzand uit.

Dezelfde coalitie komt met een plan om de stikstofcrisis in de intensieve veehouderij te pareren. Vele miljarden die ze willen besteden aan modderen in moerasmest zoals het verplaatsen van megastallen naar andere delen van het land. Een organisatorisch lapmiddel kenmerkend voor polderen op drijfzand. De ‘op maat’ aanpak per megastal is, hoe moedig het ook mag zijn, gecompliceerd en roept explosief veel weerstand op en daardoor contraproductief. Ik druk me maar even mild uit.

Structurele oplossingen

Het begint met de erkenning dat we ver boven onze stand leven. Wie ‘polderen op drijfzand’ leest, weet dat een economisch systeem dat draait op drijfveren als eigenbelang, dwangmatige economische groei en schaalvergroting als oplossing, crisissen over zich zelf afroept. Willen we ons hier aan ontwrichten dan moet het mes er in. In een sector waar ze dat meer dan 20 miljoen keer per jaar doen kan dat niet zo moeilijk. En dan tellen we de 500 miljoen pluimveedieren niet eens mee.

Het vraagt een andere denkwijze om het landbouwbeleid opnieuw in te richten. Onze huidige regering   heeft hierin maar één rol; financieren. Voor het uitvoeren hebben we kundigheid nodig op het gebied van ecologische en duurzame landbouw. Alle geldstromen en landbouwsubsidies komen in beheer van Triodos en ASN. Deze banken hebben de expertise voor het investeren in duurzame landbouw. En de FNV?  Deze heeft deskundigheid bewezen bij die andere crisis, die van Schiphol. In de landbouw zullen grote verschuivingen in de arbeidsmarkt optreden, waar je als vakbond met beide benen op de grond bij moet zijn. De talloze lobbyisten, die een groot aandeel in het polderen op drijfzand  en de daaruit voortvloeiende crisis hebben, gaan wat anders doen. Ook zij kunnen zich daarvoor wenden tot de FNV.
 

Jeroen van Linge
Lid FNV

Polderen op drijfzand is een twintigdelige serie waarvan de eerste aflevering is gepubliceerd op 22 februari 2021.

In het nieuws-uit-het-noorden van FNV Noord zijn vanaf deze datum alle afleveringen terug te vinden.