Column: Polderen op drijfzand

De reorganisatie is voltrokken. ‘Maar er is geen organisatie’, roept een betrokken engineer hiermee weergevend wat de gevolgen zijn van de keuzes van incompetente directeuren. Bij dit stel lijkt onverschilligheid hun sterkste eigenschap. De IT-afdeling is flink uitgedund.

 ’Twee engineers die wel wat weten van computers kunnen dat er wel bijdoen’, is hun redenatie. Het is te danken aan de veelgeplaagde productiemanager en het ervaren technisch middenkader dat er iets van samenhang in de organisatie terugkomt.

Zombies

Het rooster om de 38-urige werkweek in te vullen blijkt een keus uit de slappetouwenact of het trapezerooster. Ofwel kiezen voor nooit tot rust komen ofwel net dat je denkt stil te hangen word je alweer terug geslingerd, de fabriek in. De trapeze act wordt het. De waanzin is dat de productiemedewerker de laatste dienst van 01:00 tot 09:30 werkt.
‘Tai, ik weet niet of jullie op Mars horrorfilms hebben. In dagdienst maken we dit elke dag mee als we ’s morgens de fabriek in lopen.  Wankelende figuren, lijkbleek, met een glazige blik in de ogen. Als zombies in overall werken ze aan de machines.’
‘Ik heb wel eens zo’n film van jouw planeet bekeken. “28 days later” is de titel. Een film waarbij mensen met een virus geïnfecteerd raken dat ze tot gruwelijke moordenaars maakt.’
‘Je zou bijna denken dat hier directeuren bevattelijk zijn voor zo’n virus. Om ze nou direct tot moordenaars te bestempelen gaat te ver, maar gewetenloos is hun onverschilligheid wel.’
Ik merk dat ik mijn hoofd voel schudden alsof ik het zelf niet meer onder controle heb.
Tai stelt voor om maar over te gaan tot ons plan om tot een betere wereld te komen.’ Jullie hele planeet lijdt onder een virus’, merkt hij op. ‘In een betere wereld moet je dat kunnen voorkomen.’

Bestrijding van onrecht

‘Jeroen, we gaan filosoferen over een betere wereld…op aarde’, voegt hij er aan toe.
‘Zonder chantage om werkgelegenheid’, roep ik spontaan uit.
Gedachten overbruggen de afstand tussen Mars en de Aarde met vele malen de lichtsnelheid waarop Tai komt met de vraag: ‘wat heeft een chanteur ten opzichte van de slachtoffers, waardoor deze chantabel zijn?’
Hardop denkend zeg ik: ‘Je hebt gevoelige informatie over iemand die je laat betalen om die informatie niet publiek te maken. Had ik dat maar gehad van die twee idioten bij ons. Dan hadden ze ons niet onder druk kunnen zetten om al die dagen in te leveren.’
‘Wat een slechte gedachte Jeroen. Zou je dat echt gedaan hebben?’
‘Dan zou ik eigenlijk net zo slecht zijn geweest als onze directeuren die ons afpersten door te dreigen met sluiting van de fabriek.’
Ik zie hem knikken. ‘Ik snap dat het verleidelijk is omdat je een stuk onrecht wil bestrijden. Is dit niet hoe het voortdurend werkt in jullie wereld?’ Is het niet voortdurend maar elkaar bevechten om wat bij de ander weg te halen?’ Vakbonden die samen met werknemers soms maandenlang strijd voeren voor een procentje meer loon. Werkgevers die allerlei zijpaden en mazen in de wet bewandelen om minder aan hun personeel uit te geven, zeg maar gerust uit te buiten.’
‘Hoe kan dit dan anders Tai?’
‘Laten we even teruggaan naar die chantage. Wat is het waardoor jullie toegegeven hebben? Angst om je baan te verliezen, toch?’
Ik knik.
‘Wie had toen de macht Jeroen?’
Het begint me te dagen. Ik moet veel groter gaan denken. De multinational PPG had zoveel macht dat ze de twee directeurtjes zover kregen om ons een stevige poot uit te draaien. Misschien kon het ze geen donder schelen of er geld verdiend werd of niet. Het ging om ordinair machtsvertoon.
‘Nu komen we echt verder Jeroen.’
Geld en macht gaan vaak hand in hand. Geld voedt macht. Geld is de maatstaf van alles geworden. Vrijwel iedereen kan er bezeten door raken en achter het geld aan gaan.
‘Je wil een wereld zonder geld, Tai?’
‘Of het zonder kan, is zeer de vraag. Dit wordt één van de grotere vraagstukken. Hoe temmen, of nog beter, elimineren we de macht van geld?’
‘Dat gaat met polderen niet lukken Tai, dat heb ik inmiddels wel geleerd. Daar draaien alleen maar de molentjes van het eigenbelang.’
Na zo’n gesprek met Tai heb ik nog veel om over na te denken. Geld en macht zijn absoluut factoren die door de hele maatschappij heen de boel verzieken. Het gewone volk onderaan in de productieketen is de grote klos. En toch is ook daar vaak de verdeeldheid groot. Dat bleek wel uit de stemmingsuitslag in 2013 waar angst om de baan te verliezen het nipt won. De invloed van angst blijft hangen in de uithoeken van mijn gedachten. Angst is liefkozing van de macht.

Jeroen van Linge
Lid FNV