Opinie: waarom afpakken loon van werknemers niet moet

Een verzekeringsmaatschappij stelde per memo, dat werknemers 20% van het loon moeten inleveren voor zekerheid. Welke zekerheid is onduidelijk. Bij Hellema in Hallum wil de werkgever de betaalde pauze van werknemers afpakken.

Het is niet zo dat de werknemers een steeds groter deel betaald krijgen van wat er verdiend wordt. Integendeel werknemers zijn in verhouding slechter af dan werkgevers sinds de jaren tachtig.

De arbeidsinkomensquote, hetgeen naar arbeid gaat van wat er verdiend wordt, is gezakt van 92% naar 72%. Ooit stelde werkgeversorganisatie VNO dat 80% redelijk zou zijn.

Er zijn veel noodgedwongen zzp'ers (eigenbaasjes zonder personeel) die veel te weinig verdienen. Zo weinig dat zij niet voor pensioen sparen. Dankzij de vakbonden komt er eindelijk een betaalbare arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp'ers. Tot nu toe is verzekeren bij verzekeringsmaatschappijen veel te duur. Eigenlijk zijn een groot deel van de zzp'ers niet anders dan werknemers zonder de bescherming van werknemers. Werkgevers profiteren hiervan. De zzp'ers zijn nu extra de sigaar omdat zij niet in de WW komen, maar in de bijstand. Zzp'ers en uitzendkrachten worden, ondanks de steunmaatregelen van de regering, ontslagen.

Kabinetten hebben de zzp'ers die eigenlijk werknemers zijn andere slechte contracten misstanden laten ontstaan. Het is zelfs gestimuleerd.

Een andere misstand is dat uitzendbureaus die arbeidsmigranten inhuren ook de huisvesting regelen. Daarvoor moet uiteraard stevig betaald worden door de arbeidsmigrant. Arbeidsmigranten worden in busjes vervoerd naar het werk. Uitzendbureau Otto piept dat het wel duur is de 1,5 meter toe te passen en wil ontheffing. Ook in de huisvesting is 1,5 meter een probleem. Meerdere arbeidsmigranten op één kamer. Het zijn toestanden vergelijkbaar met de (verboden) gedwongen winkelnering uit de venen. Werknemers werden gedwongen in de winkel van de baas te kopen. De prijzen waren daar wel hoger. Als een arbeidsmigrant zich verzet tegen arbeidsomstandigheden loopt hij of zij het risico de huisvesting kwijt te raken.

Bij faillissementen wordt die vaak afgewenteld op de werknemers. Die zijn ondergebracht in werkmaatschappijen. De bezittingen van het bedrijf of concern zijn in andere BV's ondergebracht. Het gaat niet alleen om concerns. Ook midden en kleine bedrijven hebben doorgaans meer BV's. Banken hebben alle BV's van een werkgever als onderpand. Je ziet vaak na faillissement een herstart door dezelfde eigenaar met minder werknemers en slechtere arbeidsvoorwaarden. Zoals bij Heiploeg in Zoutkamp.  Het is niet meer dan redelijk hetzelfde onderpand dat banken hebben ook voor werknemers toe te passen. Daardoor komt er een einde aan het failliet laten gaan van werkmaatschappijen met werknemers waarbij de eigenaar vrolijk verder gaat.

Mijn ervaring is dat werkgevers proberen met praatjes zonder harde afspraken loon af te pakken.

Inleveren van loon zoals de verzekeringsmaatschappij voorschrijft is geen inleveren, maar een poging tot afpakken. Zoals bij Hellema in Hallum waar de werkgever de betaalde pauze wil afpakken.

Als werkgevers iets van werknemers willen, zal daarover onderhandeld moeten worden. De noodzaak, de redelijkheid afgezet tegen wat tegenover (tijdelijk) inleveren staat, zijn daarbij aan de orde. Bijvoorbeeld, ontslagverbod, het inleveren door de directie, geen dividenduitkeringen en overdracht van bezit van de werkgever naar de werknemer. Afspraken die op papier moeten staan en waarbij de hoogste BV mede tekent. Er is dan geen sprake van afpakken maar een overeenkomst die de werknemers zekerheid geeft. Een afdwingbaar contract.

Anne van Dijk,
gepensioneerd vakbondsbestuurder FNV.