Herziening EU-Mercosur handelsakkoord is hard nodig

Vorige week heeft de Europese Commissie eindelijk het definitieve EU-Mercosur handelsverdrag naar de EU-lidstaten gestuurd. De Commissie heeft ervoor gekozen om het akkoord op te splitsen waardoor tegenstand van sommige nationale parlementen kan worden omzeild op het handelsdeel, omdat daar alleen op Europees niveau over wordt besloten.

Verwerpen

De FNV roept de Europese Raad, met daarin ook Nederland, en de leden van het Europees Parlement op het handelsakkoord tussen de EU en de Mercosur-landen in de huidige vorm te verwerpen. Samen met de Europese vakbonden maakt de FNV zich ernstige zorgen over de zwakke arbeidsrechtenbescherming, het gebrek aan transparantie in de onderhandelingen en democratische legitimiteit in de onderhandelingen.

Achtergrond

Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, kondigde op 6 december 2024 aan dat de onderhandelingen over een vrijhandelsovereenkomst tussen de Europese Unie en de Mercosur-landen zijn afgerond. Op 1 december begon de Commissie officieel met haar werk en besloot dat de afsluiting van dit ‘vlees-voor-auto's'-akkoord haar eerste politieke actie werd. De onderhandelingen over het EU-Mercosur akkoord duurden inmiddels 25 jaar en zorgden voor verdeeldheid onder Europese landen. Het akkoord ligt nu voor bij het Europees parlement en de Europese Raad. Als daar eenmaal een meerderheid voor heeft gestemd gaat het tijdelijke handelsakkoord in. Dit wordt pas definitief als ook de nationale parlementen over het samenwerkingsdeel hebben gestemd. Vanwege de splitsing zullen de nationale parlementen alleen zeggenschap hebben over dit deel.

Zwakke bescherming van arbeidsrechten

Een belangrijk punt van kritiek van de FNV is dat het hoofdstuk over Handel en Duurzame Ontwikkeling in niet-bindend is en geen sterke handhavingsmechanismen kent. Hierdoor kunnen schendingen van arbeidsrechten die oneerlijke handelsvoordelen opleveren niet effectief aangepakt worden. Volgens de eigen impactanalyse van de Europese Commissie zal het akkoord slechts een groei van 0,1% van het EU-BNP opleveren, terwijl er geen sterk mechanisme is om de rechten van werknemers te waarborgen.

De FNV vindt dat Europa mechanismen nodig heeft om de hard bevochten arbeidsvoorwaarden te beschermen. Arbeidsclausules moeten tanden krijgen, zodat werknemers en vakbonden machtige bedrijven verantwoordelijk kunnen houden; zowel in Nederland als in de partnerlanden. Geen enkele groep werknemers mag worden opgeofferd voor een handelsakkoord. Arbeidsclausules met sancties zijn essentieel om ervoor te zorgen dat de winsten en verliezen eerlijk worden verdeeld.

Risico op sociale dumping en verlies van banen

De Europese federatie van vakbonden in de voedingssector (EFFAT) waarschuwt dat het akkoord kan leiden tot 'sociale dumping' en oneerlijke concurrentie. Dit zal de arbeidsomstandigheden in de EU, vooral in de landbouwsector, doen verslechteren. Het akkoord biedt onvoldoende bescherming voor de miljoenen mensen die werken in sectoren die zwaar getroffen worden door deze overeenkomst.

Voldoet niet aan de SER-normen

De FNV wijst erop dat het akkoord niet voldoet aan de normen van de SER, de Sociaal-Economische Raad die handels- en investeringsverdragen beoordeelt. De belangrijkste tekortkomingen zijn het ontbreken van effectieve handhaving van fundamentele arbeidsrechten en het negeren van de democratische rol van sociale partners, die belangrijke rollen spelen in duurzame ontwikkeling.

Het akkoord versterkt ook de positie van de Mercosur-landen als exporteurs van grondstoffen, wat de-industrialisatie bevordert en leidt tot verlies van kwalitatief goede banen. Bovendien stimuleert het akkoord de privatisering van publieke diensten, zoals water en infrastructuur. Dit zal de kosten voor burgers verhogen, terwijl alleen aandeelhouders profiteren zonder dat er herinvesteringen in de infrastructuur plaatsvinden.

Oproep tot heronderhandeling

De FNV dringt aan op heronderhandeling van het akkoord zodat er meer focus komt op duurzame ontwikkeling, eerlijke handel en respect voor democratische rechten. Samen met vakbonden in de Mercosur-landen roept de FNV alle betrokkenen op opnieuw te onderhandelen en met een herzien akkoord te komen dat daadwerkelijk bijdraagt aan vooruitgang op politiek, sociaal, economisch en cultureel gebied in beide regio’s. De FNV wil een akkoord dat mensenrechten, fatsoenlijk werk, duurzame ontwikkeling en democratie bevordert. Het akkoord zoals het nu is, dient alleen de grote agribusiness en multinationals, en vergroot de ongelijkheid tussen en binnen de regio's.

Zie ook het bericht van de Europese Vakbondskoepel ETUC
Abuse of workers would go unpunished under Mercosur deal | ETUC