Nee, we hoeven niet te bezuinigen op de samenleving om te investeren in defensie

Het is de laatste jaren een bekend patroon: er breekt een crisis uit, de overheid grijpt in, werkenden betalen de rekening. Dat de overheid ingrijpt is goed, dat die de rekening keer op keer bij de burger neerlegt niet. 

Terwijl we de afgelopen jaren van crisis naar crisis tuimelden, betaalden we de rekening door te snijden in zorg, onderwijs, openbaar vervoer en – hoe ironisch – defensie. Kortom, in voorzieningen die we nodig hebben, waar honderdduizenden werken en miljoenen van afhankelijk zijn. En nu met de Navo-norm de wal het schip keert begint de kaasschaaf-carrousel van vooraf aan. Maar moeten we wel bezuinigen?

Bezuinigingskramp

Aangezien de Verenigde Staten niet langer voor grote broer willen spelen, is ‘onze veiligheid geen vanzelfsprekendheid meer’ aldus premier Schoof. Dus stemmen we in met een verhoogde Navo-norm van 5% en moet er in rap tempo geld gevonden worden om daaraan te voldoen.

Geheel in stijl schoot de VVD daarop in de bezuinigingskramp en kondigde aan op de bijstand te willen bezuinigen. Een poging de discussie te sturen op waarop bezuinigd moet worden en niet óf er bezuinigd moet worden.

De voor de hand liggende optie om de inkomsten te vergroten lijkt te worden overgeslagen. In het verleden droeg iedereen eerlijk bij aan defensie, juist ook grote bedrijven en de allerrijksten. Ook omdat mensen die het minder breed hebben, historisch gezien niet geld maar hun leven op het spel zetten – aan het front.

Begrotingsruimte

Er is een betere manier om tot die 5% te komen. Allereerst biedt de Europese Unie ruimte om de grens van 3% begrotingstekort met 1,5% te overschrijden voor defensie-uitgaven. Al meer dan veertien EU-lidstaten meldden zich hier voor aan, waaronder Duitsland, België en Denemarken. Als Nederland dit niet zo halstarrig weigert, hoeven we €16 mrd minder te besparen.

De overige miljarden vinden we door bedrijven en aandeelhouders eerlijker te belasten. Die horen evenveel belasting te betalen als werkenden, niet minder. Nederland staat wereldwijd op plek zeven in een illuster rijtje belastingparadijzen. Dat krijg je alleen voor elkaar als er iets fundamenteel scheef zit in je belastingstelsel. Kijk bijvoorbeeld naar niet-effectieve maatregelen zoals de bedrijfsopvolgingsregeling of de erfbelasting, alleen dát levert al de benodigde €30 mrd op.

Vastberaden vuist

Maken we deze keuzes niet, dan is het straks nog maar de vraag of de bus nog langs de deur komt, of je kinderen nog naar de opvang kunnen en of je nog goede zorg krijgt als je ziek wordt. En of er dan nog een vangnet is wanneer je je werk verliest of arbeidsongeschikt raakt, want de voormalige coalitiepartijen doen alles om de WW en WIA af te breken.

Juist in deze onzekere tijden is het van belang dat mensen meer zekerheid hebben. Zekerheid over hun werk, hun inkomen en over goede voorzieningen als we die nodig hebben. Om draagvlak voor de investeringen in defensie te behouden is het nodig dat de overheid werkenden, uitkeringsgerechtigden – kortom de gehele samenleving – heel laat.

Doet een nieuw kabinet wat het vorige naliet en geeft het hoop, toont het lef en daadkracht, dan vindt het een uitgestoken hand van de FNV. Maar bij drastisch bezuinigen vindt het de vastberaden vuist van de vakbond. De keuze is eigenlijk vrij simpel.

Dick Koerselman is interim-voorzitter van vakbond FNV.
(opinie verschenen in het FD op 10 juli 2025)