Onderzoek: ‘Aandeelhouders eerst’

In opdracht van de FNV heeft SOMO onderzocht hoe de geldstromen bij 51 beursgenoteerde bedrijven zich ontwikkelden in de periode van 2000 tot 2020. Daaruit bleek dat in die periode de toename in schulden 50% was (opgeteld van € 99 miljard naar € 145 miljard).

De loonkosten groeiden met 50%, investeringen in productiecapaciteit en onderzoek & ontwikkeling stagneerden, en zijn sinds 2019 onvoldoende om op termijn de afschrijvingen te vervangen. De uitkering aan de aandeelhouders steeg met 500%. De conclusie van SOMO is dan ook:  ‘De resultaten laten een verschuiving van de prioriteiten zien van ondernemingen: van het produceren van goederen en diensten, zijn bedrijven vooral bezig hun bedrijf als onderpand te gebruiken om op de korte termijn zo veel mogelijk geld te maken voor hun aandeelhouders. Dat gaan ten koste van de langetermijnperspectieven van het bedrijf’. Het hele rapport vind je <hier https://www.somo.nl/nl/aandeelhouders-eerst/ >

Dit onderzoek gaat over 51 beursgenoteerde bedrijven, maar de trend is breder dan alleen deze bedrijven. Investeringen in personeel (meer salaris, meer scholing, meer aandacht voor veilig, gezond en interessant werk), in productiemiddelen, onderzoek, innovatie en de bestemming van winst of een positief resultaat zijn in elke organisatie aan de orde. En als er geen winst of positief resultaat lijkt te worden gehaald komt er discussie over de bezuinigingen; moet dat op personele kosten, productiekosten of krijgt de aandeelhouder minder?

De strategische or

Voor de ondernemingsraad die strategisch wil werken is het van belang om een dergelijk overzicht te kunnen krijgen. Daarmee verkrijgt de OR inzicht: welke investeringen zijn er de afgelopen jaren geweest in mensen en productiemiddelen, in onderzoek en ontwikkeling, in innovatie? Waar zijn de opbrengsten van positieve resultaten gebleven, is de winst uitgekeerd of geïnvesteerd? En hoe verhouden zich die gegevens tot de langetermijnvisie van de onderneming? Kortom: is er sprake van evenwichtig ondernemingsbestuur waar waarde wordt gehecht aan medewerkers en niet alleen aan kapitaal en winst? Een ondernemingsraad die dit uitgezocht wil hebben kan daar een extern deskundige bij betrekken. De resultaten zijn een belangrijk onderdeel in het algemene gang van zaken-overleg (ook wel artikel 24 overleg genoemd).

Een tweede stap is toetsen van voorstellen aan wat de OR van belang vindt. Met de informatie en de conclusies kunnen voorstellen voor bijvoorbeeld een aangekondigde bezuiniging veel beter worden beoordeeld. Is dat, in het licht van de lange termijn, verstandig? Of zijn andere oplossingen beter voor het evenwicht tussen korte en lange termijn en tussen medewerkers en aandeelhouder? De or die strategisch meedenkt heeft de criteria om te beoordelen vooraf al klaar staan.

De derde stap in strategische medezeggenschap is de actieve or, die aan de orde stelt wat er beter kan in de verdeling van de geldstromen in de onderneming. Die een eigen analyse maakt van interne sterktes en zwaktes en externe kansen en bedreigingen. Op basis daarvan de toets maakt met het meerjarenbeleid, aandachtspunten bepaalt en samen met de directie en waar dat kan met de vakbond een agenda opstelt.

Voorbeelden van strategische medezeggenschap vindt u hier