Inzet FNV Spoor voor sociale veiligheid in het OV

Er moet door concessieverleners en vervoerders nog veel gedaan worden aan sociale veiligheid in het openbaar vervoer. Hiervoor zijn extra maatregelen nodig, vinden FNV Spoor, FNV Stadsvervoer en FNV Streekvervoer. We vinden ook dat de samenwerking tussen de verschillende partijen (centrale en decentrale overheden, vervoerders, ProRail, politie en justitie) stevig moet worden verbeterd.

Noodzaak tot betere samenwerking

Op dit moment wordt er tussen de verschillende vervoerders nog te veel langs elkaar heen gewerkt. De ene vervoerder weet niet wat de andere doet of laat. De verschillende overheden hebben verschillend beleid en aandacht voor sociale veiligheid. Ook worden plannen vaak los van elkaar ontwikkeld. Zo maakt NS samen met FNV Spoor afspraken met de overheid waar regionale spoorvervoerders niet bij betrokken zijn.

Op naar een nieuw Convenant Sociale Veiligheid OV

Eind 2025 heeft FNV Spoor zich met succes hard gemaakt om deel te worden van de werkgroep die tot doel heeft om tot een nieuw landelijk Convenant Sociale Veiligheid OV te komen. Het huidige convenant loopt eind dit jaar af. Onze inzet in een nieuw convenant:

FNV Spoor is samen met de andere bonden partij bij het directeurenoverleg. In dat overleg komen de vervoerders, vakbonden, ministerie van Justitie en Veiligheid en ministerie van Infrastructuur en Waterstaat samen. Met als doel de samenwerking onderling te verbeteren en een landelijk passend pakket aan maatregelen af te stemmen.

Met het delen van informatie is het nog droevig gesteld, terwijl blijkt dat de meeste geweldsdelicten in het openbaar vervoer worden gepleegd door personen die bekend zijn bij slechts een deel van de OV-bedrijven. Dat schiet dus niet op.

Structurele maatregelen

In het aflopende convenant is vastgelegd dat de maatregelen structureel uitgevoerd en gemonitord moeten worden. Het is in het verleden al te vaak gebeurd dat er pas actie werd ondernomen na de beroving van een buschauffeur of het in elkaar slaan van een conducteur. Het convenant moet hier verandering in brengen.

Landelijke basisnorm sociale veiligheid

Daarnaast is een belangrijk onderwerp nog niet opgenomen in het convenant: een door de FNV gewenste 'landelijke basisnorm sociale veiligheid' bij aanbestedingen. Wij willen dat deze norm wordt ingevoerd, zodat iedere vervoerder en de overheid zich hier minimaal aan moet houden. Zo hoeft bij wisseling van concessies niet steeds opnieuw getenderd en onderhandeld te worden over sociale veiligheid.

In het directieoverleg, waar we aan tafel zitten met de directies van de vervoerders, de staatssecretaris van I&W en de minister van J&V, de provincies, vervoersregio’s en politie, hebben we al eerder weten te bereiken dat vervoerders onderling niet op sociale veiligheid mogen concurreren. Dat lijkt mooi, maar wij zien dat bij decentrale lijnen er nog steeds onder een minimale bezetting van hoofdconducteurs)/stewards of V&S-personeel wordt aanbesteed. Wij willen dat het kabinet een landelijke basisnorm decentraal oplegt.

Overleg met NS over nieuw inzetmodel Sociale Veiligheid lijkt gestrand

Sinds 2017 bestaat de afspraak met NS dat op donderdag tot en met zaterdag op de treinen na 22.00 uur er twee hoofdconducteurs worden ingezet. Deze maatregel is in de provincies Overijssel en Limburg, waar NS de concessies heeft moeten overdragen aan Arriva en Syntus, direct verdwenen. Met deze regionale vervoerders zijn geen afspraken gemaakt over een tweede hoofdconducteur na 22.00 uur. Met de landelijke basisnorm sociale veiligheid zullen zulke situaties in de toekomst niet voorkomen. In dit convenant uit 2017 tussen kabinet, NS en vakbonden staat ook de extra inzet van V&S op zondagavond tot en met woensdagavond.

In september 2024 heeft NS de vakbonden en de or-NS reizigers uitgenodigd voor tripartiet overleg met als doel tot een nieuw inzetmodel Sociale Veiligheid te komen. Er zijn enkele overleggen geweest en een bezoek van de directie NS S&O en NS S&V aan de FNV Spoor werkgroep Sociale Veiligheid op 26 februari 2025, waar de NS-delegatie beknopt hun plannen presenteerde. Op 23 maart 2025 heeft de FNV Spoor werkgroep (waar V&S’ers, HC’s en Servicemedewerkers in zitten) een set met concrete vragen naar NS gestuurd. NS heeft pas op 23 september een te globale reactie terug gestuurd. Vervolgens heeft er op 15 oktober nog één overleg tussen or, NS en vakbonden plaatsgevonden. Daar hebben wij duidelijk gemaakt dat de plannen voor NS om tot een ander inzetmodel te komen nog te vaag zijn, met te weinig garanties dat de plannen zorgen voor meer veiligheid voor het NS-personeel en dat we daarom nu niet verder kunnen gaan met het overleg. We hebben NS toen opgeroepen hun plan verder uit te werken en daarbij te zorgen voor voldoende garanties voor het personeel. Waarbij de capaciteit HC die NS heeft bezuinigd door de bakkennorm aan te passen, weer teruggebracht moet worden. Deze afschaling is naar onze mening precies de verkeerde (zuinige) beweging die het personeel niet kan gebruiken.

Bodycam en wapenstok

FNV Spoor is tevreden dat er nu met bodycams gewerkt kan worden. Mooi dat het kabinet daar twaalf miljoen voor heeft uitgetrokken. Ook is FNV Spoor tevreden dat NS (op ons initiatief) in 2024 onder de V&S-werknemers heeft onderzocht of er draagvlak is voor het verstrekken van de wapenstok onder V&S’ers. Uit deze gesprekken is gebleken dat hier animo voor is en dat heeft ertoe geleid dat als proef 75 V&S’ers uitgerust gaan worden met de korte wapenstok. Weer een mooi resultaat van FNV Spoor.

Basis op orde

Breng de basis op orde. Al jaren worden flexdiensten en zelfs back-updiensten bij V&S te vaak niet gesteld. Wij begrijpen dat bij ziekte en calamiteiten bepaalde diensten niet altijd gesteld kunnen worden. Maar het niet stellen van flex- en back-updiensten V&S bij NS kent een structureel karakter. Dat is voor FNV Spoor onacceptabel. Voor FNV Spoor is het belangrijk dat NS een optimale bezetting heeft bij V&S, zodat de flex- en back-updiensten wel altijd gesteld worden. Dit om de sociale veiligheid op de trein te kunnen waarborgen en de HC’s altijd op ondersteuning van een V&S-team kunnen rekenen. Wij pleiten er daarom voor dat NS de bezetting structureel, rekening houdend met natuurlijk verloop en reële ziekteverzuimcijfers, gaat uitbreiden.