De Toekomst is Publiek

Een delegatie van FNV-Overheid en Zorg & Welzijn was van 13 tot 17 maart op bezoek bij de Turkse vakbondskoepels KESK en DISK. Voorafgaand aan de driedaagse uitwisseling in Istanboel waren twee delegatieleden samen met andere Europese bonden en de Europese vakbondskoepel EPSU aanwezig bij een rechtszaak in Ankara om steun te betuigen aan vakbondsbestuurders van een KESK-bond die op oneigenlijke gronden vastzitten. Daarna volgde een conferentie en bezoeken aan zorginstellingen en gemeentelijke organisaties in het kader van het gezamenlijke project De Toekomst is Publiek.

Uiteraard was er veel aandacht voor de aardbeving. Verdriet en woede daarover gaan hand in hand. De aardbeving zelf is een natuurramp, maar het grote aantal slachtoffers en de puinhopen zijn het gevolg van een falende overheid en neoliberaal economisch beleid. Volgens de Turkse vakbondscollega's kwam de uitwisseling daarom op het juiste moment - ondanks de moeilijke omstandigheden en het grote leed -, omdat deze ramp juist het belang laat zien van democratische controle en een publieke dienstverlening die burgers centraal stelt, het thema van het project. Tot slot heeft de delegatie spontaan een “picketline” bezocht bij een metaalbedrijf, waar medewerkers zijn ontslagen alleen vanwege het feit dat ze vakbondslid waren geworden. Kijk voor een korte impressie hieronder.

Videoverslag

Van 22 tot 24 maart 2023 vond de VN Waterconferentie plaats op het hoofdkwartier van de VN in New York. Onder voorzitterschap van Nederland en Tadzjikistan. De FNV had een accreditatie voor deelname. Doel was een actieagenda maken die voorziet in toegang tot schoon drinkwater en sanitatie voor iedereen (SDG6). Dat is hard nodig. Want elk jaar sterven er drie miljoen mensen door slechte waterkwaliteit en een gebrekkige toegang tot schoon drinkwater. Lees hierover meer op www.fnv.nl/waterconferentie-vn.

Van 29 november tot en met 2 december 2022 vond in Santiago, Chili de 'Our Future is Public' conferentie plaats. Maatschappelijke organisaties en activisten uit de hele wereld kwamen samen op deze vierdaagse conferentie om een krachtig tegengeluid te laten horen tegen de uitgeschoten privatisering van publieke diensten. Ook werden  succesvolle alternatieve publieke oplossingen gepresenteerd in de strijd tegen klimaatverandering en andere crises waar de wereld mee te maken heeft.

De OFiP-conferentie volgde drie jaar na de succesvolle The Future is Public conferentie van 2019 in Amsterdam, waarbij FNV-Overheid nauw bij betrokken was. Ook bij de conferentie in Chili was de FNV weer betrokken. In zowel de voorbereiding als de deelname van vakbondscollega's uit Peru, met wie we een solidariteitsproject hebben rondom de ‘remunicipalisering’ van de stadsreiniging in Callao, Peru.

De internationale vakbondskoepel PSI was namens de publieke sector bonden prominent aanwezig. Algemeen secretaris Rosa Pavanelli deed een oproep om de vakbondsrechten van werknemers in de publieke sector te respecteren, want "public workers are the backbone of quality public services." De volledige speech is hier te lezen.

Foto: Social Forum

Ter voorbereiding op de waterconferentie heeft een delegatie van kaderleden en bestuurders van FNV Overheid deelgenomen aan het Social Forum (mensenrechtenraad van de VN) op 3 en 4 november 2022 in Genève. Er is veel interesse voor de ervaringen van de werknemers uit de Nederlandse watersector. Dat bleek ook al toen een delegatie van Rand Water uit Zuid-Afrika op 24 oktober de FNV bezocht. Tijdens een excursie naar de Deltawerken (Neeltje Jans, Zeeland) bespraken we hoe belangrijk het is de watervoorziening in publieke handen te houden. Die boodschap brengen we samen met andere vakbonden en mensenrechtenorganisaties ook op de waterconferentie in New York.

Op vrijdag 30 september heeft de sector Overheid een werkconferentie gehouden over het thema De Toekomst is Publiek. Versterking van de publieke sector onder het motto van 'de toekomst is publiek' is een speerpunt van het meerjarenbeleid van de FNV. Kaderleden en medewerkers van de werkorganisatie van de branches Publiek Belang, Onderwijs & Onderzoek, Decentrale Overheden en Rijk zijn tijdens de werkconferentie aan de slag gegaan om ideeën en plannen te ontwikkelen om hier invulling aan te gaan geven. Bekijk hier de column over marktwerking in het onderwijs.

Bas van Weegberg, DB-lid en portefeuillehouder publieke sector, actief betrokken de hele dag, deed de aftrap, waarna Hendrik Noten uit de doeken deed hoe aanpak van de scheefgroei niet mogelijk is zonder een sterke en betrouwbare overheid. Het is de bedoeling dat de ideeën de komende tijd verder worden uitgewerkt tot een investeringsaanvraag.

Vakbondsleider Gonul Erden staat als activist op 4 juli terecht bij de rechtbank voor haar vakbondsactiviteiten en publieke protest tegen het falende overheidsbeleid bij de pandemie en volksgezondheid in Turkije wat heeft geleid tot enorme ontberingen en buitensporige sterfgevallen onder de bevolking. Gonul Erden werd hiervoor vorig jaar al gearresteerd en heeft sindsdien gevangen gezeten. Lees de volledige solidariteitsbetuiging van Petra Bolster, internationaal secretaris van de FNV.

Op woensdag 8 juni 2022 organiseerden de Turkse onafhankelijke vakbondsfederaties KESK en DISK samen met de FNV het “live” seminar 'De Toekomst is Publiek', over de vakbondsstrijd in beide landen. Het werd georganiseerd in het iconische vakbondsmuseum De Burcht. Voorafgaand aan het seminar en de workshops was er een FNV solidariteitsactie voor de opgepakte vakbondsleiders in Belarus. Co-voorzitter Mehmet Bozgeyik van KESK wilde graag ook namens de Turkse bonden solidariteit betuigen.

Jan Willem Goudriaan, algemeen secretaris van de Europese vakbondskoepel EPSU, wees op het gevaar voor toenemende misstanden in de zorg voor cliënten en personeel wanneer multinationals als ORPEA het voor het zeggen krijgen.

Petra Bolster, internationaal secretaris van de FNV, benadrukte dat er een positieve kentering gaande is en de beweging tegen doorgeslagen marktwerking en deprivatisering niet te stoppen is. Ook voor de FNV zal het versterken van de publieke sector de komende jaren een speerpunt zijn als onderdeel van het meerjarenbeleidsplan.

De volgende dag stonden er werkplekbezoeken gepland bij HVC een afvalverwerker in Dordrecht, het Gemeentelijk Vervoer Bedrijf in Amsterdam, het historische gezondheidscentrum Zonnestraal in Hilversum en de GHZ-instelling De Amerpoort in Soest.

Op vrijdag stonden diverse ontmoetingen gepland en werd de delegatie welkom geheten in de vergadering van het FNV Ledenparlement met gelegenheid voor korte toespraken, gevolgd door een lunch met Tuur Elzinga, voorzitter van de FNV.

Tijdens het vierjaarlijkse congres van de FNV, wat op 12 en 13 april jl. plaats vond was er een workshop over het thema “De Toekomst is Publiek”, een onderwerp dat vanaf nu onderdeel uitmaakt van het FNV meerjarenbeleid 2022-2025. Kaderleden van FNV Overheid, Zorg & Welzijn, de AOb en de NPB hebben onder leiding van Sara Meijknecht van de FNV Academy uitleg gegeven over het programma voor herstel en versterking van de publieke sector.

Het programma richtte zich op de meer dan 3 miljoen werknemers in de publieke sector die weer de ruimte moeten krijgen om zich vooral met de inhoud van hun vak bezig te kunnen houden met goede arbeidsvoorwaarden en zeggenschap. Hun onmisbare werk heeft invloed op alle mensen in samenleving die dagelijks te maken hebben met publieke, essentiële voorzieningen en diensten, zoals zorg, onderwijs, veiligheid, OV, water, energie en afvalverwerking? Deze voorzieningen moeten betaalbaar en toegankelijk zijn. Maar burgers verwachten ook aandacht, betrouwbaarheid en een goede kwaliteit van deze voorzieningen en een betrouwbare dienstverlening.

Het advies van de congresafgevaardigden na afloop van de workshop was om in de volgende bestuursperiode nog harder in te zetten voor de publieke sector was eenduidig. De “Toekomst is Publiek” kan rekenen op een groot draagvlak binnen de FNV!

Tijdens de conferentie “The Future is Public” in 2019 werd het idee geboren om een manifest te maken dat pleit voor “Remunicipalisering” van het publieke domein en bijbehorende diensten. Inmiddels is de overkoepelende slogan “De toekomst is publiek” door meerdere organisaties breder ontvangen en geaccepteerd als slogan voor het terugdringen van privatisering binnen de publieke diensten, binnen sectoren als de Overheid en Zorg en Welzijn.

De inhoud van het manifest “Global Manifesto for Public Services”, wat inmiddels door ongeveer 25 toonaangevende internationale organisaties is samengesteld, kun je hier lezen. 

FNV Overheid is een van de ondertekenaars van het manifest. Jan Winde, vicevoorzitter sectorbestuur FNV Overheid: "Wij waren betrokken bij de conferentie in 2019 en bij het plan voor een gemeenschappelijk manifest. Het manifest is een steun in de rug voor onze campagne De Toekomst is Publiek. Het geeft in heldere bewoording aan wat we verstaan onder publieke dienstverlening, waarom deze niet in handen van de markt thuis horen en hoe ze democratisch uitgevoerd moeten worden. De cruciale rol die werknemers in de publieke sector hebben, komt daarbij goed uit de verf."

De FNV heeft op 4 november jl. tijdens de klimaattop COP26 in Glasgow - samen met andere vakbonden die deel uitmaken van het netwerk Trade Unions for Energy Democracy (TUED) - een programma gepresenteerd voor een publieke aanpak van de klimaatcrisis. Ook onze Turkse samenwerkingspartners in het project ‘De Toekomst Is Publiek’ hebben het ‘Trade Union Program for a Public Low-Carbon Energy Future’ ondertekend, evenals de vakbondskoepels PSI en EPSU.

De FNV is het afgelopen jaar nauw betrokken geweest bij de totstandkoming van dit programma en het onderliggende rapport. Het rapport (waar nog steeds aan wordt gewerkt) laat zien dat de markt niet in staat blijkt om de klimaatcrisis adequaat aan te pakken. Het is hoognodig om publieke controle te krijgen over de energietransitie, want op de ingeslagen weg worden de klimaatdoelen van Parijs zeker niet gehaald. Het programma geeft aan hoe zo'n publieke aanpak eruit kan zien. Lees het volledige programma hieronder bij downloads, nieuws en bronnen.

Straatvegers en vuilnisophalers behoren in Peru tot de meest kwetsbare groep werknemers. In hun strijd om weer te willen werken voor een door de overheid betaalde dienst, in plaats van een privaat bedrijf, verdienen zij onze steun. De focus ligt op het weer in publieke handen brengen van de reinigingsdienst door het belang van een goede publieke reiniging en strijd tegen privatisering van publieke diensten op de agenda te krijgen bij lokale overheden.

Het bedrijf Eslimp in Calleo, een stad nabij de hoofdstad Lima, waar de reinigers nu werken, is een zeer vakbondsvijandig en corrupt bedrijf. Vakbondsleden krijgen niet hun wettelijke vakbondsverlof of worden niet betaald. Ook scoort het bedrijf zeer slecht op het gebied van veiligheid en gezondheid. Onlangs heeft het bedrijf ook een flinke boete gekregen van de arbeidsinspectie in Peru.

Vanuit het FNV Solidariteitsfonds van de sector Overheid en Publiek Belang is een substantieel bedrag vrijgemaakt, die de betrokken lokale vakbonden in de stad Callao in staat stelt extra activiteiten te ontplooien voor de straatvegers in hun strijd voor betere arbeidsvoorwaarden. Wij volgen de ontwikkelingen van dit project op de voet en zullen daarover binnenkort nader berichten.

Geschokt ontvingen wij het bericht dat op 25 mei jl. in Ankara een aantal bestuurders, waaronder een van de deelnemers aan de bijeenkomst op 21 mei jl. in het kader van ons Turkije Project, zijn gearresteerd door de Turkse veiligheidsdienst. Onder de drogreden van lidmaatschap van een terroristische organisatie. Deze arrestatie staat niet op zichzelf. Al langer proberen de autoriteiten de mond te snoeren van de vertegenwoordigers van vakbewegingen. Vanuit de FNV organiseren we daarom actieve solidariteit met de onafhankelijke Turkse vakbeweging, de confederaties DISK en KESK en hun aangesloten bonden, die in Turkije strijden voor vakbondsrechten in een toenemende repressieve politieke context.

Deze gebeurtenis illustreert opnieuw dat vakbondsrechten in Turkije steeds verder onder druk komen te staan. In navolging van de Europese vakbondskoepel voor Publieke Diensten (ESPU) stellen wij dat het belangrijk is dat Joseph Borrell, de vooraanstaande vertegenwoordiger van de Europese Unie voor Veiligheid en Buitenlandse zaken, de Europese democratische waarden naleeft en zich uitspreekt over deze onrechtvaardige gebeurtenis. Vakbondswerk en politiek activisme zijn geen misdaden.

Wij blijven ons sterk maken voor democratische grondrechten en zullen, vanuit het solidariteitsprincipe, onze zusterbonden in Turkije ondersteunen in hun poging om de betrokken vakbondscollega’s zo snel mogelijk weer op vrije voeten te krijgen. Zie ook de tweet van European Federation of Public Service Unions (EPSU) alsmede onze protestbrief aan President Erdogan van Turkije.

Vorig jaar hebben de internationale werkgroepen van de sectoren Overheid, Zorg & Welzijn en Publiek Belang samen met de Turkse vakbondskoepels KESK en DISK de handen ineen geslagen om in beide landen de strijd aan te gaan tegen privatisering, outsourcing en marktwerking en vakbondsstrategieën te ontwikkelen om het weer in publiek beheer krijgen van essentiële diensten te bevorderen. De FNV is al langere tijd betrokken bij deze mondiale beweging om essentiële voorzieningen weer onder democratische en publieke controle te krijgen.

Eind 2019 was FNV Overheid mede-organisator van de internationale conferentie “The Future is Public” in Amsterdam. Op de conferentie presenteerde het Transnational Institute (TNI) hoe wereldwijd meer dan 2400 steden in 58 landen vitale diensten als gezondheidszorg, afvalverwerking en energie weer in publieke handen hebben genomen. Zo is bijvoorbeeld in Noorwegen de vuilophaal in meer dan 100 gemeenten weer onder publiek beheer gekomen na een dreigend faillissement van het private afvalbedrijf. Met lagere tarieven voor de inwoners en hogere lonen voor de werknemers tot gevolg, doordat gemeenten besparen op aanbestedingsprocedures en de belastingopbrengsten rechtstreeks ten goede komen aan de publieke taak. Duitsland laat zien dat er kansen liggen in de energietransitie. Hamburg heeft gas, elektriciteit en stadswarmte weer in een gemeentelijk nutsbedrijf ondergebracht met het doel duurzame oplossingen te bieden voor de ecologische en sociale vraagstukken.

FNV Zorg & Welzijn werkt al jaren samen met Europese vakbonden en andere organisaties uit de zorg in het Europees netwerk ‘Our health is not for sale’ in de strijd tegen marktwerking en voor hoogstaande zorg en toegankelijk voor iedereen. Naast samenwerken en leren van elkaar wordt hiervoor ieder jaar op 7 april (Dag van de Gezondheidszorg) op vele plaatsen in Europa actie gevoerd. Door de coronamaatregelen werd dat dit jaar een webinar met zeer gerenommeerde sprekers.

Ik wil meer weten over deprivatisering, het Turkije project of de internationale beweging.