Internationale handelsverdragen lijken goed te zijn voor de economie en de werkgelegenheid. Maar in de praktijk hebben alleen grote bedrijven (multinationals) er voordeel van. De winst van multinationals gaat ten koste van onze werknemersrechten, gezondheid en het milieu.
Afspraken voor eerlijke, duurzame en sociale handel
De FNV legt samen met andere organisaties druk op onderhandelaars en politici in Nederland en Europa voor eerlijke handel. En voor sociale en duurzame internationale handelsafspraken. Met sociaal bedoelen we: afspraken die goed zijn voor werknemersrechten en ons welzijn. En met duurzaam: afspraken die goed zijn voor de natuur en het milieu.
Welke verdragen zijn er?
De 3 internationale handelsverdragen waarover de laatste jaren de meeste opschudding is ontstaan, zijn:
- TTIP (handelsverdrag tussen VS en Europa)
- TiSa (handelsverdrag tussen VS en Europa over wereldwijde liberalisering van diensten)
- CETA (handelsverdrag tussen Canada en Europa)
TTIP en TiSa zijn nog niet in werking. CETA is inmiddels gedeeltelijk in werking.
Voorwaarden aan internationale handelsverdragen
Wij vinden dat internationale handelsverdragen moeten voldoen aan voorwaarden:
- Vermindering van de ongelijkheid in de wereld en zorgen voor duurzame welvaart.
- Controle op belangrijke regels die over arbeid gaan, zodat er geen dwangarbeid, geen kinderarbeid, geen discriminatie is.
- Vakbonden het recht geven om te onderhandelen over arbeidsvoorwaarden.
- Verbetering van de Europese beschermingsniveaus voor arbeidsomstandigheden.
- Voldoende beleidsruimte geven aan de overheden.
- Beleid om werkgelegenheid en inkomen van burgers te beschermen.
- Publieke diensten horen niet thuis in handelsverdragen (denk aan energielevering, drinkwatervoorziening en postlevering).
Negatieve gevolgen
Als de internationale handelsverdragen niet aan bovenstaande voorwaarden voldoen, dan kan dat negatieve gevolgen hebben.
Winst belangrijker dan welzijn en milieu
Via een juridisch systeem krijgen multinationals het recht om Nederland (of een ander land in Europa) aan te klagen. Dat doen ze als ze economische schade hebben van bepaalde wetten of maatregelen. De winst van de grote bedrijven wordt dan belangrijker dan de bescherming van het milieu en de consument.
Banenverlies
De rechten van werknemers komen onder druk te staan. In de VS zijn arbeidskosten lager en is de productie goedkoper. Regels voor milieu en veiligheid zijn daar minder streng. De landbouw en andere industrieën in Europa worden geconfronteerd met een enorm banenverlies door concurrentie uit het buitenland.
Meer onzekere contracten
Bedrijven in Europa gaan goedkoper produceren om te kunnen blijven concurreren. Hierdoor zullen echte banen ingeruild worden voor goedkope, tijdelijke contracten.
Meer marktwerking
Multinationals krijgen vrij spel. Dat geldt ook voor grote farmaceuten en verzekeraars. Gevolg: nog meer marktwerking in de zorg en minder echte banen. Bij marktwerking bepalen vraag en aanbod de prijzen, de kwaliteit en de service.
Slecht voor de gezondheid
Het gevaar dreigt dat er producten op onze markt komen die schadelijk zijn voor onze gezondheid, zoals hormoonvlees, chloorkippen en genetisch gemanipuleerd voedsel. De standaarden voor voedselveiligheid en consumentenbescherming voor cosmetica en medische producten kunnen hetzelfde worden als in de VS. De standaarden in de VS zijn lager dan die in Nederland en in Europa.
Wat is de status van de verdragen?
Onderhandelingen over TTIP en TiSA liggen stil
Sinds Trump president is van de Verenigde Staten liggen de onderhandelingen over de internationale handelsverdragen TTIP en TiSA stil. De rol van de VS in internationale handelsverdragen met Europa is tot op vandaag onzeker.
Nog geen groen licht voor CETA
CETA is inmiddels gedeeltelijk in werking na goedkeuring door het Europarlement. Het investeringdeel van CETA moet door de nationale parlementen van de EU worden geratificeerd. Afgelopen december was er in de Tweede Kamer een nipte meerderheid voor CETA. CETA moet nu nog langs de Eerste Kamer. Op 12 mei is daar eerst een deskundigenbijeenkomst, waar FNV-vicevoorzitter Tuur Elzinga ook op zal treden namens de FNV. Verwachting is dat er na de zomer gestemd gaat worden over CETA in de Eerste Kamer.
FNV vindt invoering CETA onverantwoord
Wij vinden de invoering van CETA onverantwoord, omdat CETA te veel risico’s oplevert:
- In CETA zit een apart juridisch systeem (ICS) dat ruimte geeft aan investeerders om bestaande rechtssystemen te ontwijken. De lidstaten moeten hiervoor nog groen licht geven. Maar het kan zorgen voor conflicten tussen overheden en buitenlandse investeerders.
- CETA is in strijd met de ambities van het klimaatakkoord van Parijs.
- Europese standaarden en een eerlijke prijs voor boeren komen onder druk te staan. Omdat er voor Canadese producenten vaak soepelere regels zijn voor milieu, arbeidsomstandigheden, voedselveiligheid en dierenwelzijn.
- Bescherming van arbeidsnormen en milieu is niet bindend geregeld.
- CETA geeft onvoldoende bescherming van publieke diensten tegen druk tot liberalisering en privatisering (overheidsbedrijven en -diensten die overgaan naar de particuliere sector).
