Hoe gaan die gesprekken?
Han: 'We zitten gemiddeld één keer per week aan tafel met de ministers Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid, red.) en Wiebes (Economische Zaken). In het voorjaar en gedurende de zomer was dat echt letterlijk aan tafel, de laatste weken is het via een videoverbinding.’
Zakaria: 'De werkgevers en de andere vakbonden doen ook mee. Vanuit het kabinet wordt vaak de laatste stand van zaken rond de ontwikkelingen van het virus gegeven. Wij horen dagelijks van onze bestuurders en beleidsadviseurs wat er speelt op de werkvloer, bijvoorbeeld rondom veilig werk, testbeleid en dreigende ontslagen, en dat brengen wij in. Daarna komen de gesprekken al snel op de economische gevolgen van het virus en hoe die op te vangen.’
Wat wil de FNV?
Han: 'Vanaf het eerste begin is onze inzet geweest om zoveel mogelijk banen en inkomens te behouden. De economie heeft een ongelofelijke klap gekregen in het voorjaar, kon zich iets herstellen in de zomer, maar met deze tweede golf is de dreiging van ontslagen ook veel groter geworden. Die economische gevolgen op de lange termijn moeten we zien op te vangen en we moeten zorgen dat niemand tussen wal en schip valt.’
Waar maken jullie je nu de grootste zorgen over?
Zakaria: ‘Meteen al over de mensen die hun werk verloren, zoals de mensen met een flexbaan. De werkgever kon ook loonsteun krijgen voor hen, maar zij lagen er toch vrijwel onmiddellijk uit. Met als gevolg een enorme toename van werkloosheid. Daar zijn heel wat mensen bij die het nu zonder inkomen moeten stellen. De tienduizenden jongeren bijvoorbeeld die net een paar jaar aan een zelfstandig leven zijn begonnen, nu geen WW meer hebben en die ook geen bijstand krijgen omdat hun partner net boven het minimum zit. Dan kun je je huur of hypotheek ineens niet meer opbrengen.’
In NRC Handelsblad schreef commentator Tom-Jan Meeus deze zomer dat de lobby van de FNV bij de steunpakketten ongekend succesvol is geweest. Herkennen jullie dat beeld?
Han: ‘Ik denk inderdaad dat wij heel veel hebben bereikt in deze moeilijke omstandigheden. Maar we doen dat niet alleen. Samen met de andere vakbonden, en op sommige onderwerpen, trekken we op met de werkgevers. Het is ook een prestatie van de rest van het bestuur en de collega’s in de werkorganisatie, waarvan sommige hier bijna dagelijks mee bezig waren.’
Zakaria: ‘Veel werk van ons vindt achter de schermen plaats, maar inderdaad, hij ziet het goed, haha. Onze inzet was onontbeerlijk voor de steunpakketten.’
Waar richten jullie je de komende periode op?
Han: ‘De balans tussen de steun die naar bedrijven gaat en naar de mensen die het werk doen, moet rechtgetrokken worden. We maken ons grote zorgen over de mensen die nu nergens terecht kunnen voor steun en zich zorgen maken. Dit zijn vaak mensen die ondanks alle steunmaatregelen zonder werk of opdrachten zitten.’
Zakaria: ‘Daarnaast is meer inzet nodig om mensen van werk naar werk te begeleiden. Mooi voorbeeld zijn de stewards en stewardessen die de zorg ingaan. Werkgevers moeten zich daar serieus voor inspannen en zorgen dat samen met ons mensen worden geholpen aan een vaste baan in een andere sector. Dat geldt ook voor mensen die al ontslagen zijn.’
Wat heeft je in de afgelopen periode het meest verrast, of waar kreeg je energie van?
Zakaria: 'Eigenlijk twee zaken. Wij hebben als FNV mede het initiatief genomen tot het overleg, meteen begin maart, want ‘ongekende tijden vragen om ongekende oplossingen’. Daar bleek dit centrumrechtse kabinet voor open te staan; er kwam echt een goed steunpakket. We waren blij verrast dat dat lukte met deze coalitie. Ook de spanning van nog net iets één minuut voor de persconferentie regelen – in dit geval handhaving van het steunpakket per 1 oktober - vind ik memorabel.’
Han: ‘Ik krijg de energie vooral buiten die gesprekken, als je ziet hoe we als vakbond middenin de samenleving staan, en dat mensen ons weten te vinden. Tijdens zo’n crisis heb ik nog meer het gevoel dat we als bond een bijdrage leveren die ertoe doet voor mensen. En die ervoor zorgt dat het kabinet ons belastinggeld goed gebruikt en dat werkgevers niet zomaar loon en verworven rechten van werknemers kunnen afpakken.’
Kan deze crisis een Socialer Nederland dichterbij brengen?
Zakaria: ‘Het is pijnlijk zichtbaar geworden waar het aan schort op onze arbeidsmarkt. Flex, ook zzp’ers, hebben onvoldoende bescherming. Het sociaal minimum is niet toereikend waardoor mensen naar voedselbanken moeten. Het moet socialer en daarvoor doen we onze uiterste inspanning.’
Han: ‘Vooral veel jongeren realiseren zich nu hoe kwetsbaar ze zijn met een flexibel of een 0-uren contract. Het is voor hen een wake-up call hoe kwetsbaar je bent in deze situatie.’
Zakaria: ‘Het is nu van belang zoveel mogelijk banen en inkomens te behouden, want over enige tijd trekt het werk weer aan en dan is iedereen hard nodig. Dan moet een nieuw kabinet niet vergeten wat de les is van deze crisis. Mensen moeten echt meer zekerheid en bescherming hebben en als het misgaat moet er een vangnet zijn in de vorm van een goed sociaal minimum.’
Han: ‘En dat dat de les moet zijn van deze crisis, daar gaan we de politieke partijen de komende periode flink aan herinneren.’
