Pensioenstelsel kan eerlijker zonder rekenrente

De uitwerking van het nieuwe pensioencontract als onderdeel van het pensioenakkoord vordert gestaag. In een nieuwe verkenning worden zowel harde beloftes over toekomstig pensioen, als de risicovrije rekenrente vaarwelgezegd. Volgens Tuur Elzinga, vicevoorzitter FNV, is deze verkenning zeer interessant. We stelden hem hier enkele vragen over.

Elzinga: “Juist door minder harde beloftes te doen over toekomstige pensioenen, kunnen de pensioenen eerder met de prijzen meestijgen. We zitten opnieuw in een economische crisis en al ruim tien jaar, sinds de vorige crisis, leveren mensen op hun aanvullend pensioen koopkracht in. Ieder jaar opnieuw en dat valt niet meer uit te leggen. Pensioenen moeten weer omhoog kunnen.”

Dat klinkt tegenstrijdig: ‘minder beloven, méér waarmaken’. Hoe zit dat?
‘De rente op spaargeld is al jaren extreem laag. Ook de rente op de kapitaalmarkt is veel lager dan de inflatie. Dat betekent dat je spaargeld steeds minder waard wordt. En dat geldt ook voor pensioenspaargeld, als je dat zonder risico opzij wilt zetten voor later. Pensioenfondsen kunnen gelukkig nog steeds mooie rendementen maken, maar dan moeten zij het pensioengeld wel deels in risicodragende beleggingen, zoals aandelen of onroerende goederen, kunnen steken. In ons stelsel is ons aanvullend pensioen namelijk afhankelijk van wat we er zelf aan premie instoppen en het rendement dat over deze premies behaald kan worden.”

Door die beleggingen is toch juist zoveel pensioenvermogen in deze weken verdampt?
‘De beurs heeft nu een flinke klap gehad. Dat gebeurt met enige regelmaat. Toch levert op lange termijn beleggen in risicodragend kapitaal aantoonbaar meer op dan de risicovrije rente. Maar omdat we nu een pensioen met een grote zekerheid beloven, ook aan jongeren die pas over 40 jaar een pensioen hoeven te ontvangen, mogen fondsen maar beperkt risico nemen en moeten ze door de gedaalde rente nu veel meer kapitaal opzijzetten voor deze jonge pensioendeelnemers. Zoveel zelfs, dat gepensioneerden nu al ruim tien jaar aan koopkracht in moeten leveren. Dat kan beter en eerlijker.’

Minder zekerheid, maar wel eerlijker. Ook dat moet je even uitleggen.
‘Er zit genoeg geld in de kassen voor een goed pensioen voor alle generaties. Hoe hoog dat pensioen precies is, dat kunnen we niet exact voorspellen, dat is afhankelijk van de beleggingsresultaten van het fonds. Op de lange termijn is het rendement echter redelijk stabiel, we kunnen dus wel een redelijke verwachting hebben. En geen zekerheid betekent nog niet dat mensen te maken krijgen met willekeur en individuele onzekerheid. We blijven alle risico’s op mee- en tegenvallers met alle andere deelnemers in het pensioenfonds eerlijk delen. Het pensioengeld wordt ook in het nieuwe contract vanuit één collectieve pot belegd. Zo kunnen we individuele tegenvallers voorkomen. We willen nadrukkelijk geen pech- en gelukgeneraties. Bovendien levert deze risicodeling, deze solidariteit veel extra welvaartswinst op. In een collectief systeem krijg je meer pensioen dan bij een individuele regeling.’

De stuurgroep
In een stuurgroep en in diverse werkgroepen onder regie van die stuurgroep is de FNV nauw betrokken bij de uitwerking van het vorig jaar gesloten Pensioenakkoord. Tuur Elzinga is als lid van deze stuurgroep precies op de hoogte: ‘We hebben nog verschillende technische uitwerkingsvragen, maar laten deze verkenning nu doorrekenen door het CPB. Dat doen voor veel verschillende economische scenario’s. Uiteindelijk willen we de uitwerking kunnen beoordelen op deze berekeningen. We willen immers de dóélen uit het pensioenakkoord kunnen bereiken, zoals een koopkrachtig en stabiel pensioen. Geen pech- en gelukgeneraties. Daarop zullen we uiteindelijk toetsen.’

Voor de meest gestelde vragen over pensioenen en de corona-crisis zie hier