“We willen dat de rechten van migranten wereldwijd worden gerespecteerd”

‘Elke verbinding begint met een ontmoeting’, zegt journalist Babah Tarawally in een prachtige column die hij uitspreekt tijdens de conferentie ‘Migratie vanuit Afrikaans perspectief’. Die is op 28 februari georganiseerd door de FNV Werkgroep Sub-Sahara Afrika. Joel Odigie, coördinator van de Afrikaanse regionale organisatie van de ITUC, weet wat hij verwacht van nationale vakbondsfederaties als de FNV.

Joel Odigie. Foto: Astrid van Unen

‘Migranten vanuit Afrika verlaten hun land op zoek naar een beter leven’, schrijven de leden van de FNV Werkgroep Sub-Sahara Afrika. ‘Soms vluchten ze voor geweld, soms uit wanhoop. Omdat ze geen goede toekomst zien in hun geboorteland nemen ze het risico om naar een nieuwe, hopelijk betere toekomst te reizen. Bij aankomst in West-Europa wacht hen niet altijd een warm welkom. Maar zij zijn onze collega-werknemers. Die een helpende hand nodig hebben en waar nodig ondersteuning. Gewoon uitdrukkingen van solidariteit.’

FNV-conferentie

Dit statement vormt het uitgangspunt voor de conferentie, waar 80 aanwezigen discussiëren en brainstormen over de mogelijkheden die een vakbeweging heeft om ook voor de rechten van migranten op te komen. Joel Odigie uit Nigeria is lid van het bestuur van ITUC-Africa, de regionale afdeling van het IVV, hij heeft migratie in zijn portefeuille en is daarom aanwezig tijdens de conferentie als een van de sprekers. “Een nuttige bijeenkomst”, zegt hij na afloop.

Huidig beleid verdeelt mensen

Migratie is voor de internationale vakbeweging een heel belangrijk thema, zegt Odigie. “We willen graag de huidige vluchtelingencrisis in de verschillende landen helpen oplossen. Het huidige beleid verdeelt mensen, het zet ze tegen elkaar op, regeringen creëren angst. Deze verdeeldheid is onacceptabel. Het gaat om vluchtelingen die geen stem hebben. We willen bijdragen aan een eerlijk beleid waarin de rechten van vluchtelingen worden gewaarborgd en gerespecteerd.”

Migranten creëren ook kansen

Cruciaal hierbij is dat vanuit een positief perspectief naar migratie wordt gekeken. “Migranten creëren ook kansen voor nationale economieën, bijvoorbeeld door vacatures te vervullen die anders leeg blijven. Je kunt op een menselijke manier de gaten op de arbeidsmarkt invullen. We weten uit onderzoek dat de meeste vluchtelingen na beëindiging van een conflict in hun thuisland weer terug willen. Daarom moeten we meer solidariteit tonen. Als ze een baan vinden, blijven ze vaak arm. Dat willen we bestrijden, met elkaar.” 

Foto: FNV Werkgroep Sub-Sahara Afrika

Meeste Afrikanen migreren binnen eigen regio

Volgens Odigie blijkt ook uit onderzoek dat de meeste Afrikanen in de regio Afrika willen blijven als ze migreren. 15 tot 20 miljoen mensen migreren binnen de Afrikaanse regio, terwijl er minder dan een miljoen per jaar van Afrika naar Europa migreren. Alleen: er zijn nog steeds veel barrières voor personenverkeer tussen Afrikaanse landen. Europeanen komen gemakkelijker binnen in een aantal Afrikaanse landen dan Afrikanen zelf. “Op Afrikaans niveau hebben we een speciaal migrantenbeleid nodig, voor zowel vluchtelingen als migrantwerkers. De African Union (een continentale organisatie van Afrikaanse landen, die bestaat uit 55 lidstaten) heeft in 2018 als beleid vastgesteld dat iedere Afrikaan recht heeft op vrij verkeer, vrij verblijf en vrije vestiging. Nigeria heeft in december verklaard dat alle Afrikanen zonder visum in hun land mogen komen. Dat wil zeggen: ze kunnen ter plekke op de luchthaven een visum kopen. In de meeste landen geldt nog een lange aanvraagperiode. Daar willen we dus vanaf.”

Campagne voor ratificeren van ILO-conventies

Verder voert ITUC Africa gestaag campagne voor het ratificeren van de ILO-conventies 97, 143, 182, 189 en 190. Deze gaan onder meer over vrijheid van migratie, tegen seksuele intimidatie op de werkvloer en gericht tegen kinderarbeid. “Vorig jaar hebben de regeringen van Marokko, Mozambique, Sierra Leone en Niger een combinatie van deze conventies geratificeerd. We hebben als ITUC een African Trade Union Migration Network (ATUM-Net) opgericht. Elk land heeft een eigen coördinator, die migrantwerkers organiseert en de stem van migranten vertegenwoordigt. Deze lobbyt ook bij de eigen regering voor ratificatie van de ILO-conventies.”

FNV kan op diverse manieren helpen

Maar ook nationale vakfederaties (buiten Afrika) zoals de FNV kunnen een bijdrage leveren, zegt Odigie. “Op de eerste plaats kunnen we gezamenlijk optrekken in het organiseren van migranten, om zo goed mogelijk voor hun rechten te kunnen opkomen. Verder kan de FNV bij de Nederlandse regering erop aandringen dat Nederlandse multinationals belasting betalen aan de landen waar ze vestigingen hebben. Zoals Shell in Nigeria. Want daarmee hebben nationale regeringen meer geld voor sociale voorzieningen voor hun eigen inwoners en kan de schade die bedrijven zoals Shell veroorzaken gecompenseerd worden.”

Ook kan de FNV proberen invloed uit te oefenen via de Nederlandse regering op de op handen zijnde  EU-handelsovereenkomst met Afrikaanse (groepen) landen, zodat er voor Afrika nog ruimte overblijft. “In elk geval een handelsakkoord waarin gelijk speelveld is opgenomen, en laat Afrikaanse landen niet met geboeide handen achter.” Als vierde punt noemt Odigie de lobby voor het beëindigen van terrorisme en oorlogen. Ook Nederlandse politici moeten hierin geactiveerd worden. “En ten slotte willen we meer samenwerken met de FNV op het gebied van ATUM-Net. We hebben allianties en financiële steun nodig.”

Plan 'tijdelijke arbeidsmigratie' van 4 jaar

Half februari lanceerde D’66 een plan voor ‘tijdelijke arbeidsmigratie’ voor de duur van 4 jaar. Daarna moeten de betrokkenen weer terug naar huis. Volgens de partij zou dit helpen om het personeelstekort in bijvoorbeeld de zorg tegen te gaan en kan het tegelijkertijd een oplossing bieden voor bootvluchtelingen op de Middellandse Zee. Odigie staat er niet afwijzend tegenover. “Laten we alle ideeën uitspreken en daarover doorpraten”, stelt hij voor. “Dit idee komt uit Nederland, en Afrikaanse landen hebben misschien ook ideeën. Belangrijk is dat ze gedurende die 4 jaar als volwaardige werknemers worden behandeld. Hun mensen- en arbeidsrechten moeten dan gegarandeerd zijn. Als ze dan terugkeren, vertrekken ze met waardigheid.”

Conferentie: 'op progressieve en open manier met elkaar gediscussieerd'

Odigie blikt terug op een vruchtbare conferentie, zegt hij. “Het verzoek om deze conferentie kwam vanuit de basis, vanuit de leden. We hebben op een progressieve en open manier met elkaar gediscussieerd. Waar we niet over hebben gesproken is remigratie, en dat is in Afrika een groot thema, omdat Europa Afrikanen terugstuurt. Een grote zorg is hoe dit op een humane manier kan worden uitgevoerd. Dat willen we gaan uitzoeken.”

Aanbevelingen

Aan het slot van de conferentie ‘Migratie vanuit Afrikaans perspectief’ werden een aantal aanbevelingen geformuleerd. Wat FNV-bestuurders en -leden kunnen doen:

Lees hier het verslag van de conferentie.

Interview: Astrid van Unen