Klimaatrecht:

Het Internationaal Gerechtshof (ICJ) stelt in een nieuw advies dat staten juridisch verplicht zijn om klimaatverandering te bestrijden. Klimaatactie is daarmee geen keuze meer, maar een plicht. Wat betekent dit voor landen als Nederland, voor vakbonden en voor landen die nu al zwaar getroffen worden? Hieronder de belangrijkste implicaties uit het ICJ-advies op een rij.

Klimaatactie is een juridische verplichting

Het Internationaal Gerechtshof (ICJ) bevestigt dat staten wettelijk verplicht zijn om klimaatverandering aan te pakken, schade te voorkomen en mens en milieu – nu en in de toekomst – te beschermen. Deze verplichting is gebaseerd op bestaande verdragen én internationaal gewoonterecht. Klimaatactie is dus geen vrijblijvende ambitie, maar een afdwingbare verantwoordelijkheid.

Rechtszekerheid voor klimaatkwetsbare landen

Het ICJ-advies maakt duidelijk dat landen met een grote historische uitstoot – waaronder Nederland – zich niet langer kunnen verschuilen achter vage beloften. Zij moeten hun uitstoot snel verlagen, nieuwe fossiele projecten stoppen en hun verantwoordelijkheid nemen richting landen die nu al te maken hebben met klimaatschade. Dit kan via klimaatfinanciering en herstelbetalingen.

Fossiel beleid kan in strijd zijn met internationaal recht

Overheden die fossiele exploratie blijven toestaan, subsidies verstrekken of milieuwetgeving niet aanscherpen, handelen mogelijk in strijd met internationaal recht. Dit creëert juridische én politieke ruimte voor vakbonden en burgers om in gesprek te gaan over een eerlijke, groene transitie.

Overheden zijn verantwoordelijk voor bedrijfsbeleid

Wanneer staten grote vervuilende bedrijven niet reguleren, kunnen zij hun klimaatverplichtingen schenden. Het ICJ onderstreept dat overheden actief moeten ingrijpen. Dit is een belangrijk signaal richting het Nederlandse kabinet, dat klimaatverplichtingen aan bedrijven juist afbouwt en vooral inzet op “maatwerkafspraken” met de industrie.

Klimaatschade wordt juridisch afdwingbaar

Als staten hun verplichtingen verzaken, kunnen ze aansprakelijk worden gesteld voor de schade die andere landen en mensen lijden door klimaatverandering. Dit opent juridische routes voor gedupeerde landen én verhoogt de druk op eerlijke onderhandelingen over het Loss & Damage Fonds tijdens de VN Klimaattop komend najaar.

Internationaal recht werkt met terugwerkende kracht

Landen die zich terugtrekken uit verdragen zoals het Parijsakkoord blijven gebonden aan internationaal gewoonterecht. Dat betekent dat zij niet kunnen ontsnappen aan hun verantwoordelijkheden – ook niet achteraf. 

Dagverslag 23 juli: juridische doorbraak bij het Internationaal Gerechtshof

Tijdens een historische zitting in Den Haag sprak het Internationaal Gerechtshof zich uit over de juridische verplichtingen van staten in de klimaatcrisis. Dit dagverslag biedt een helder overzicht van de belangrijkste punten uit de uitspraak, de juridische implicaties voor staten, en de reacties vanuit het maatschappelijk middenveld wereldwijd.

Het verslag is samengesteld door World’s Youth for Climate Justice, het Center for International Environmental Law, Pacific Islands Students Fighting Climate Change en vrijwilligers van de AO Alliance.

Klik op de afbeelding hieronder om het volledige PDF-bestand te downloaden!