In oktober 2025 organiseerden Mondiaal FNV en Colombiaanse partners een Just Transition-tour in Nederland om de samenwerking rond rechtvaardige energietransities te versterken. Het bezoek bracht vakbondsleiders, maatschappelijke organisaties en Nederlandse instellingen samen om te bespreken hoe werknemers en gemeenschappen in beide landen omgaan met de wereldwijde energietransitie.
Tekst: Lina de los Rios
De energietransitie is niet alleen een nationaal verhaal. De Europese vraag blijft de Colombiaanse kolenwinning en -export aandrijven. Europese beleidsmaatregelen zoals het ETS (Emissions Trading System) en CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism) beïnvloeden beide contexten. De tour maakte duidelijk dat werknemers en vakbonden grensoverschrijdende samenwerking nodig hebben om een race naar de bodem te voorkomen en rechtvaardigheid en eerlijkheid in transities te waarborgen. Ook werd benadrukt dat Nederland ooit zelfs gedeeltelijk eigenaar was van kolenmijnen in Colombia, wat de noodzaak van verantwoord terugtrekken onderstreept. Afstappen van fossiele brandstoffen mag niet betekenen dat werknemers en gemeenschappen worden achtergelaten.
Van Cesar tot La Guajira in Colombia denken werknemers al na over wat er komt na mogelijke mijnsluitingen. Ze willen nu beginnen met het opzetten van alternatieven, met rechtvaardigheid als kern van het proces. Colombiaanse vakbondsleiders toonden sterke initiatiefkracht en stelden ideeën en pilots voor, zoals kennisuitwisselingsprogramma’s met Nederlandse vakbonden en concrete projecten voor omscholing en duurzame productie.
Het betrekken van het bedrijfsleven is essentieel. Werkgevers zoals RWE, EMO en GasUnie geven vorm aan de transitie, en vakbonden moeten mee aan tafel zitten. Er liggen ook echte kansen: actieve vakbondsleiders aan beide zijden stelden kennisuitwisselingen en gezamenlijke trainingsprogramma’s voor die de positie van werknemers grensoverschrijdend kunnen versterken.
Allianties moeten vroeg beginnen. Zowel in Nederland als in Colombia komen sociale plannen voor werknemers vaak te laat. De tour benadrukte het belang van vroege processen waarbij werknemers en gemeenschappen vanaf het begin worden betrokken.
De tour liet de meerwaarde van Mondiaal FNV zien als verbinder tussen vakbonden, werkgevers en Nederlandse instellingen. Het bezoek leidde tot concrete ideeën voor vervolgacties, vooral met betrekking tot de betrokkenheid van Nederlandse bedrijven bij verantwoord ondernemen in hun (energie)ketens en het opzetten van gezamenlijke projecten met RVO, WUR, TNO en CNV.
De boodschap van zowel Nederlandse als Colombiaanse partners was duidelijk: een rechtvaardige transitie slaagt alleen als deze grensoverschrijdend wordt opgebouwd, met betrokkenheid van werknemers, vakbonden, bedrijven en overheden.