Toekomst van het spoor
Allerlei actuele ontwikkelingen zijn van invloed op de toekomst van het spoor. Ze vormen al dan niet een directe bedreiging voor de werkgelegenheid en arbeidsvoorwaarden van de NS-medewerkers.
Actuele bedreigingen voor belangen spoormedewerkers
- Stations (Retail + Vastgoed) worden mogelijk overgeheveld naar ProRail of (minder waarschijnlijk) verkocht aan projectontwikkelaars (VVD-standpunt). De opbrengsten uit de vastgoedontwikkeling en exploitatie van stations zijn in 2017 met € 18 miljoen gestegen tot € 562 miljoen. Dit betreft hogere huuropbrengsten en een stijging van de winkelomzet. De positieve economische ontwikkeling heeft hieraan bijgedragen, evenals de renovatie en vernieuwing van stations als Utrecht Centraal en Rotterdam Centraal. Als NS deze goede inkomsten verliest, is er voor de enige aandeelhouder (de staat) nog weinig reden om de rest van NS maximaal op het spoor te houden. De kans is dan reëel dat er steeds meer openbaar wordt aanbesteed.
- Overgang van ProRail naar een zelfstandig bestuursorgaan.
- Open Acces. Dit betekent dat spoorwegvervoerders zonder concessie vrij toegang voor het vervoeren van personen op het spoor moeten krijgen op momenten en trajecten die hun goed uitkomen. Dus zonder dienstregeling.
- De hogesnelheidslijn (HSL) wordt mogelijk van het hoofdrailnet afgescheiden en openbaar aanbesteed.
- Meer sprinterdiensten van het hoofdrailnet worden mogelijk openbaar aanbesteed.
- Middellange termijn evaluatie (midterm review), met als gevolg dat in 2025 mogelijk het hoofdrailnet openbaar wordt aanbesteed.
- Concurrenten werken met minder personeel en lagere arbeidsvoorwaarden voor hetzelfde werk.
- De functie hoofdconducteur wordt bedreigd.
- Robotisering bedreigt de functie-inhoud van machinisten.
- De walorganisatie wordt bedreigd.
- Als door doorgeschoten marktwerking directe functies (deels) verdwijnen, zullen ook veel indirecte functies binnen NS verdwijnen.
Nieuws marktwerking
FNV Spoor zet zich voortdurend in voor een sterke NS. En dus tegen marktwerking. Hier een selectie van het nieuws:
- Gezamenlijke agenda voor een sterke NS (25-07-2017)
In gesprekken tussen de vakbonden FNV Spoor, CNV, VVMC, VHS Railprofessionals en NS is het initiatief genomen om een gezamenlijke langetermijn agenda te ontwikkelen voor het behoud van een sterke NS. De partijen vinden dat NS meer is dan een vervoerder; een mensenbedrijf met een lange geschiedenis, onlosmakelijk verbonden met het openbaar vervoer in Nederland.
Onder meer de volgende onderwerpen worden onderdeel van deze langetermijn agenda:
1. Het voeren van een duurzaam sociaal beleid op korte en lange termijn, met het maximaal faciliteren van medewerkers om op een gezonde manier de eindstreep van hun loopbaan te halen, inclusief onderzoek naar de haalbaarheid van een vervroegde uitdiensttredingsregeling.
2. De regiefunctie van NS in de deur-tot-deur-reis van de reiziger.
3. Innovatie, het gebruik van nieuwe technologieën en de impact daarvan op het dagelijkse werk van de medewerkers.
4. De positie van NS waar mogelijk versterken in de diverse regio’s. - Stop met openbaar aanbesteden van spoorlijnen (30-1-2018)
'Nederland moet in de toekomst over zijn eigen spoor blijven gaan', stelt Henri Janssen, bestuurder FNV Spoor. 'Dat betekent stoppen met het openbaar aanbesteden van spoorlijnen'.
Nationaliseer de spoorsector weer volledig. Die oproep doet FNV Spoor aan de Tweede Kamer aan de vooravond van een algemeen overleg over de toekomst van het spoor.
'Waar nog wel openbaar wordt aanbesteed, roepen we de Tweede Kamer op om een gelijk speelveld op te leggen. Dat betekent dat de arbeidsvoorwaarden en de veiligheids- en service-eisen die voor NS gelden, ook voor alle andere vervoerders moeten gelden'. - Tegen buitenlandse overnames (19-4-2018)
‘Als het kabinet consequent is, kiest het nu ook tegen de liberalisering van het spoor.’ Dit zegt Henri Janssen, bestuurder FNV Spoor, naar aanleiding van het wetsvoorstel van staatssecretaris Mona Keijzer van Economische zaken. Zij wil dat er vanwege het nationale belang in onder andere de telecomsector wordt ingegrepen als een vijandelijke buitenlandse overname dreigt. Ook wil zij een meldplicht. Janssen: ‘Ook openbaar vervoer per spoor is van vitaal nationaal belang. Een uitmuntend functionerend spoor is enorm belangrijk voor een goede mobiliteit en bereikbaarheid. Het is goed dat het kabinet nu roept dat het tegen vijandelijke overnames wil optreden, maar bizar dat het net zo makkelijk op het punt staat om de vervoerswerkzaamheden van NS aan buitenlandse staatsbedrijven te schenken.’ - Staking een groot succes (4-5-2018)
De staking van 30 april en 1 mei 2018 was een groot succes. De stakingsbereidheid was groot, landelijk rond de 85%. De nood is hoog en dat hebben we de werkgevers met deze staking heel goed laten zien. We hebben bovendien duidelijk gemaakt dat deze acties ook in het belang van de passagiers zijn. Al jaren wordt er alleen maar meer geknepen op de rijtijden en daar hebben ook passagiers last van. Rituitval, vertragingen en missen van aansluitingen zorgen ook voor de passagiers voor veel frustratie en sommigen haken zelfs helemaal af en zoeken alternatieve vormen van vervoer. Openbaar vervoer moet weer betrouwbaar worden. En daarom moeten we doorgaan met actievoeren totdat er concrete afspraken liggen voor het terugdringen van de werkdruk, dus afspraken over reële rijtijden en onderbrekingen. Zodat het voor de passagiers en onszelf beter wordt. - Kan het kabinet nog vertrouwen in objectiviteit ACM? (8-7-2019)
Eind juni heeft de Rotterdamse rechtbank de recordboete van 41 miljoen die de Autoriteit Consument & Markt (ACM) in 2017 aan NS heeft opgelegd naar de prullenbak verwezen. De ACM was niet onafhankelijk, maar bevooroordeeld. In de media trad de ACM ook nog eens als beul op. De NS moest hangen, als het aan de ACM lag. - Witboek ‘De toekomst van het Nederlandse spoor’ (16-6-2020)
De FNV heeft op dinsdag 16 juni het witboek ‘Toekomst van het Nederlandse spoor’ aan Tweede Kamerleden overhandigd. In het witboek staan verhalen van medewerkers van spoorbedrijven over onder meer veiligheid en andere ervaringen uit de praktijk. We lezen wat liberalisering van het spoor het Verenigd Koninkrijk heeft gebracht, halen we mythes over marktwerking onderuit en lezen we wat hoogleraar transportbeleid Bert van Wee aan de TU Delft en hoogleraar micro-economie Maarten Janssen van marktwerking op het spoor vinden. In het witboek staan ook voorbeelden uit andere sectoren waar marktwerking is mislukt. We sluiten natuurlijk af met een heldere boodschap.
