Inlichtingenplicht moet stevig op de schop
'Spuugzat dat goedwillende burger voortdurend onder vergrootglas ligt'
De FNV wil dat de Tweede Kamer er voor gaat zorgen dat de Inlichtingenplicht bij uitkeringen sterk wordt aangepast. Dinsdag wordt in de Tweede Kamer het debat over het rapport ‘Blind voor mens en recht’ van de parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening gehouden.
De vakbond is het volgens FNV-vicevoorzitter Kitty Jong “spuugzat” dat mensen in Nederland die een beroep moeten doen op een uitkering keer op keer onder een vergrootglas liggen.
Jong: “De inlichtingenplicht grijpt veel te ver in in het leven van mensen en is in deze vorm onmenselijk en onwenselijk. Hij moet eerlijker en begrijpelijk en dús stevig op de schop.”
Stoppen met vragen en zeker naar de bekende weg
“Wantrouwen regeert”, zegt vicevoorzitter Jong. Volgens de FNV-bestuurder is het nodig dat de overheid vertrouwen geeft en stopt met het overvragen van haar burgers. “Vroeger werd je gecontroleerd als iemand een tip gaf dat je de boel bedonderde. Nu moeten burgers in een onzekere positie soms administratie van jaren terug aanleveren om te bewijzen dat ze iets níet gedaan hebben, dat kun je niet van mensen vragen.” Ook beschikt het UWV vaak al informatie over iemand maar vraagt er toch naar. Als een burger dan een vergissing maakt bij het opgeven van die informatie staat daar direct een sanctie tegenover. “Natuurlijk, een nieuwe baan of verhuizing geef je door maar het UWV moet stoppen met het vragen naar de bekende weg, ze moeten bij de burger checken of de informatie die zij uit databases hebben klopt en mensen niet moedwillig pootje lichten,” zegt Jong.
Oplossingen: Invoeren vergisrecht en bewijslast naar de overheid
Wat de vakbond betreft komt er zo snel mogelijk een ‘vergisrecht’ omdat ze te veel voorbeelden ziet van mensen die worden afgerekend op kleine foutjes met grote financiële gevolgen voor die mensen en hun kinderen. “Goedwillende burgers moeten het recht krijgen dingen te corrigeren en niet direct bij iedere fout met hoge boetes en terugvorderingen geconfronteerd worden. Bovendien moet een burger nu bewijzen dat hij iets níet gedaan heeft, laat de overheid maar bewijzen dat er sprake is van fraude of moedwillige misleiding,” zegt Jong daarover.
Van algoritme- en handhavingsleger naar uitgestoken hand
Jong: “Er staan algoritmes en kleine legers handhavers klaar om mensen op de minst of geringste fout te betrappen terwijl het personeel van het UWV zelf zegt niet toe te komen aan het daadwerkelijk verder helpen van mensen, dat is de wereld op zijn kop.”
Wat de FNV betreft gaat het UWV zich dan ook snel weer op haar kerntaken richten en het gebruik van algoritmes in de handhaving stoppen en gaat de focus van de uitkeringsinstantie naar dienstverlening voor werkzoekenden. Jong: “Het aantal werkzoekenden is historisch laag en het aantal fraudeurs al jaren stabiel op 2-3% dus als de overheid uit het handhavingskramp schiet zien wij niet in waarom daar geen ruimte voor zou zijn.”
SuperSyri: Nieuwe schandaal ligt op de loer
Tot slot pleit de FNV voor het blokkeren van de Wet Gegevensverwerking Samenwerkingsverbanden - ook wel ‘SuperSyri’ genoemd. Tegen onder andere het advies van de Autoriteit Persoonsgegevens en de Raad van State wordt de wet binnenkort door de Eerste Kamer behandeld. “Dat is echt gekkenwerk. Eerst tuigen we een hele fraudecommissie op om excessen te voorkomen om vervolgens de deur open te zetten voor een nog veel grote privacy- en handhavingsmonster, dat is echt voorsorteren op de Toeslagenaffaire 2.0.”
