Column: Polderen op drijfzand

Het is sluiten of slikken. De aankomende stemming over het al of niet accepteren van de cao heeft bijzondere effecten. Een flink aantal doorgaans dagdromende FNV leden zijn aan het ontwaken. Er is grote verdeeldheid in de Zoo. Ratjes schieten tussen de makke schapen, goudgeketende angsthazen en dappere leeuwen door. Opmerkelijk is de groepsvorming van enkele krokodillen met een grote bek.

Chantage

Als vóórstemmer voor het cao-bod laat je je chanteren door je werkgever. Geen prettig gevoel. Zo rot zelfs, dat er een grote groep is die daar niet aan mee wil doen. Dan maar sluiten. Dit zijn de zogenaamde van Speijk’s, die we allemaal kennen door zijn uitspraak; ‘dan nog liever de lucht in’. Op voorhand is duidelijk dat deze stemming geen gelopen race is.

‘Wat steekt bij de dappere leeuwen zijn een aantal tot dan toe onzichtbare dagdromers. Voor hen is het verliezen van ATV en ouderendagen vervelend maar lang zo ingrijpend niet als een werkrooster van 38,6 uur in ploegendienst. Deze lijken zich met hun uitspraken op de vergadering vooral bij de makke schapen te voegen. Als gevolg van intimidatie door de directie heeft angst zich tot hun raadgever ontwikkeld. Hun stemmen blijken na de telling doorslaggevend te zijn voor een krappe meerderheid die vóór stemt. Het is een besluit op democratische wijze tot stand gekomen maar niemand is er blij mee.

‘Jeroen! Stop!’
Tai heeft me na onze begroeting de kans gegeven even flink uit te razen. Nu onderbreekt hij mij.
Ik moet inderdaad even pas op de plaats maken. Zelfs nu, anno 2021, kan ik nog emotioneel worden over de meest stompzinnige cao allertijden.

Einde van de beschaving

Tai laat me even tot rust komen en zegt. ‘Laten we eens teruggaan naar onze eerste ontmoeting.
We noemden systeemfouten en organisatorische- en technische lapmiddelen. In de vorige 9 ontmoetingen heb je al het een en ander aan dergelijk drijfzand geïdentificeerd. In je bedrijf en in de maatschappij. Met het absolute dieptepunt van jullie bij PPG. Je noemt het zojuist al het meest stompzinnige.’
‘Je hebt gelijk Tai. Het lijkt ook steeds erger te worden. Je denkt hier in Nederland in een beschaafd land te leven. Niet is minder waar. Als chantage werkt om je te schikken in een versobering van 22% van de arbeidsvoorwaarden dan is er een ethisch dieptepunt aangeboord.’
‘Jeroen, Ik stel voor dat je volgende ontmoeting meer vertelt over het verloop en het resultaat van deze afpersing van werknemers. Ik hoor nu nog graag nog iets uit het land.’

Akkoord terugdringing flexibilisering

‘Tai. Een maandje geleden hebben we in Nederland een typisch geval van het arbeidsmarktmoeras aan de orde gehad.’
Ik leg hem uit dat de SER met een door vakbonden en werkgevers gesteund advies is gekomen.
Ze doen het voorkomen alsof er een revolutionair eind komt aan de flexibele arbeidsmarkt. Strengere regels voor zzp’ers en flexwerkers. Ze hebben er moeizaam en lang over liggen bakkeleien. Dan weet je al genoeg. Een slap compromis met meer papieren zekerheid voor uitzendkrachten en zelfstandigen. Of is het een bolwerk van ontwijkmogelijkheden voor de werkgevers?

‘Tai, nu wij al langer van gedachten wisselen zie ik al dat hier geen structurele oplossing ligt. Het is wat gerommel met kreten als contractduur, min-max contracten, kwartaalurennorm, onderbrekingstermijnen, schijnzelfstandigen, minimumloon voor zzp’ers. Bij lager loon moet de werkgever de werknemer in vaste dienst nemen. Loondoorbetaling bij ziekte is een hekel punt. Separate regelingen voor bedrijven die het zwaar hebben.
Het idee om flexibilisering terug te dringen is goed. De manier waarop niet. Het zijn lapmiddelen voor een dom systeem dat in dit geval in 1996 is bedacht en dat helemaal uit de hand is gelopen. Het is gecompliceerd. De administratieve last is gigantisch.
De opgewekte blik van Tai op Mars doet me goed. Zijn reactie ook.
‘Een akkoord over de mistige flexibilisering van schijnzekerheid. Zo vat ik het samen’, reageert hij
‘Precies.’
‘De vakbonden hebben nog een hoop te doen.’
‘Tai, ik weet niet of het de vakbonden gaat lukken. Die zijn nog steeds aan het polderen op drijfzand. Ondanks dat ik het een onmisbare organisatie vind in het belang van de meeste mensen, ontdek ik er niet echt een drive naar spectaculaire wezenlijke oplossingen.’
Hij knikt nogal uitbundig.
‘Jeroen, je bent denk ik wel zover dat we kunnen gaan nadenken over structurele verbeteringen. Onze eerste 10 ontmoetingen hebben mooie inzichten en aanknopingspunten opgeleverd. Het is tijd voor fase 2. Het bedenken van structurele oplossingen en het ontwerpen van een nieuwe wereld.
Vol optimisme roep ik uit: ‘Het oprichten van de partij M’25!’
Je zei het laatst al: “Durf over je eigen schaduw heen te springen”.

Jeroen van Linge
FNV kaderlid