Vakbonden en werkgevers presenteren rapport over aanpak arbeidsmigratie
'Het kán en moet anders. Er moet een einde komen aan schimmige constructies'
Samen met arbeidsmigranten zet de FNV zich al jaren in om hun positie in Nederland te verbeteren. En dat is hard nodig. De manier waarop zij behandeld en gehuisvest worden, is vaak ronduit slecht. In het vandaag gepresenteerde SER-advies arbeidsmigratie geven vakbonden en werkgevers hun gezamenlijke visie op arbeidsmigratie. Het rapport is beknopt, leesbaar en concreet. Want het is nodig dat er directe verbeteringen komen.
Onze veel te flexibele arbeidsmarkt maakt het mogelijk om mensen als wegwerpwerknemers steeds te vervangen. Ondoorzichtige manieren van inhuren zorgen ervoor dat het schimmig blijft waar mensen in dienst zijn en wie verantwoordelijk is voor loonbetalingen, arbeidsomstandigheden en huisvesting. Vaak krijgen arbeidsmigranten korte contracten en worden ze daarna vervangen door andere arbeidsmigranten. Steeds meer mensen komen ook op straat te terecht. Zonder woning en manier om rond te komen. Dat moet en kán anders.
Aandachtspunten
In het vandaag gepresenteerde rapport staan 10 punten die de FNV belangrijk vindt:
Laagbetaalde arbeidsmigranten moeten op een waardige wijze kunnen werken in Nederland. Zij moeten op een gelijkwaardige manier behandeld worden als Nederlandse werknemers. Hun inzet mag geen verdienmodel zijn dat drijft op lage arbeidskosten en een kwetsbare rechtspositie.
In het SER briefadvies is veel aandacht voor de positie van laagbetaalde arbeidsmigranten. Velen belanden op straat nadat hun dienstverband afloopt of voortijdig wordt beëindigd. Deze praktijk kan niet los worden gezien van de grootschalige werving van laagbetaalde arbeidsmigranten via vooral (buitenlandse) uitzendconstructies, waardoor deze arbeidskrachten geen vaste contracten krijgen en evenmin direct in dienst komen van het bedrijf waar feitelijk wordt gewerkt (de inlener). Dit moet met concrete maatregelen worden aangepakt waarvoor aanbevelingen worden gedaan.
Het SER briefadvies doet concrete voorstellen om de kwaliteit van het werk en wonen van laagbetaalde arbeidsmigranten te verbeteren. In vergelijking met Nederlandse arbeidskrachten zijn arbeidsmigranten vaak in grote mate afhankelijk van de werkgever; voor werk, informatie en huisvesting. Het uitzendregime waar arbeidsmigranten in terecht komen, maakt ze nog afhankelijker. Daarom moeten er meer mensen direct in dienst komen. De SER pleit naast verbetering van de kwaliteit van werk, voor meer handhaving, hogere boetes en strengere sancties, en een meer effectieve nabetaling van lonen, zodat duidelijk is: misbruik wordt niet getolereerd.
De SER wil de een wettelijke inkomstengarantie eerste twee maanden invoeren. De inkomensgarantie regelt dat arbeidsmigranten gedurende twee maanden ten minste recht hebben op een bedrag ter hoogte van het voltijdsminimumloon, ongeacht de contractduur en het aantal gewerkte uren.
De SER wil dat arbeidskrachten die tijdelijk in Nederland zijn adequate huurbescherming krijgen. De SER roept de minister op voor deze groep een doelgroepencontract uit te werken, zoals die ook al bestaan voor enkele andere specifieke huurgroepen in Nederland, bv studenten. Hiermee wordt zowel huurbescherming als huurprijsbescherming gegeven. Er is alleen een huur-opzeggingsgrond als de huurder geen arbeidsmigrant meer is.
De SER benadrukt het belang van het versterken van de rol van vakbonden bij de ondersteuning van laagbetaalde arbeidsmigranten. Vakbonden vormen een natuurlijk en laagdrempelig aanspreekpunt en kunnen arbeidskrachten zowel informeren over hun rechten als hen bijstaan in geval van conflictsituaties. Het is aan de overheid om de vakbonden bij het vervullen van deze belangrijke rol te faciliteren en te ondersteunen.
Veel derdelanders (arbeidsmigranten van buiten de EU) worden via een andere EU land in Nederland tewerkgesteld (dit noemen we: detachering derdelanders). Vaak gaat dit gepaard met misstanden. De SER benadrukt de noodzaak om onrechtmatige detachering van derdelanders tegen te gaan. Dit kan door het juridisch kader rond detachering te preciseren. Daarnaast moet Nederland zich sterk maken om op EU-niveau de inzet van (gedetacheerde) derdelanders beter te reguleren; de SER denkt vooral aan richtlijnen voor eerlijke werving van derdelanders (conform ILO-verdragen) en EU-regels t.a.v. buitenlandse uitzenders.
De huidige inrichting van de arbeidsmarkt, in combinatie met tekortschietende handhaving, creëert ruimte voor situaties waarin laagbetaalde arbeidsmigranten worden ingezet voor kwalitatief slecht werk, vaak via onwenselijke constructies. Een effectieve en doelmatige handhaving moet meer prioriteit krijgen.
De huidige boetes voor overtredingen zijn laag, snel terugverdiend en missen daardoor een afschrikwekkend effect. De SER onderschrijft het Kabinetsbesluit om de boetes voor bedrijven die arbeidswetten overtreden fors te verhogen en jaarlijks te indexeren. Boetes en sancties zouden gekoppeld moeten worden aan de bedrijfsomzet. Daarnaast wil de SER dat duidelijk wordt dat het wettelijke begrip 'ernstig gevaar' in art. 28 Arbowet ook geldt voor onderbetaling, zodat de Arbeidsinspectie de sanctie stillegging van het werk eenvoudiger kan opleggen.
De SER wil dat ten aanzien van achterstallig loon de wettelijke termijn waarbinnen loon op de hoofdinlener of -aannemer kan worden verhaald substantieel wordt verkort. Daarnaast wil de SER dat wordt vastgelegd dat de hoofdinlener of -aannemer inzicht in de keten verstrekt. Dit om te borgen dat de arbeidskracht de verantwoordelijke partij kan aanspreken. Daarnaast roept de SER de Arbeidsinspectie op om in te zetten op effectieve nabetaling van achterstallig loon. Na inspectie en een aangetoonde overtreding, kan de overtreder de mogelijkheid worden geboden om achterstallig loon te betalen. Hiervoor kan worden gekeken naar het Belgisch model waar dit al effectief wordt gedaan.