Belangrijke stappen gezet, maar doorgeslagen flex- en verdienmodellen niet aangepakt

FNV complimenteert het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten, onder leiding van Emile Roemer, met het advies dat er vandaag is uitgebracht over de inzet van arbeidsmigranten in Nederland en de situatie waarin zij hier werken en wonen.

De afgelopen maanden heeft de FNV veel voorbeelden laten zien waar het structureel misgaat; van schrijnende woonomstandigheden, uithuiszettingen tot niet-gemelde arbeidsongevallen en het niet of te weinig uitbetalen van loon.

De FNV is blij met de adviezen over huisvesting, certificering van uitzendbureaus, handhaving en de toegang tot zorg, maar het ontbreekt volgens de vakbond nog aan een visie op de onderliggende problematiek. In veel sectoren waar arbeidsmigranten werken, is tot 90% flexwerk ‘normaal’.

Flexmodellen en fiscale trucs

Tuur Elzinga, vicevoorzitter FNV: ‘Er is keihard gewerkt en het aanjaagteam heeft een scherpe analyse gemaakt van de praktijken rondom de inzet van arbeidsmigranten in Nederland. Daarbij is ook de structurele aard van de misstanden benoemd. De illusie dat slechts een klein groepje malafide uitzendbureaus schuldig is aan de wantoestanden, is nu wel definitief ontkracht. Maar zolang er door structurele flexmodellen en fiscale trukendozen extra kan worden verdiend over de rug van arbeidsmigranten, blijven deze wantoestanden in stand. Dat is niet alleen rampzalig voor de werk- en leefomstandigheden van duizenden arbeidsmigranten, maar ook voor de ontwikkeling van een gezonde en duurzame arbeidsmarkt in Nederland.’

Niet alle oorzaken aangepakt

Vakbond FNV ziet dat het aanjaagteam op enkele punten wel de juiste analyse maakt, maar niet altijd de structurele problematiek in de kern aanpakt. Onder andere de mogelijkheid om 25% op het loon in te houden voor huisvesting. Dit houdt de onwenselijke afhankelijkheidsrelatie tussen werkgever die gelijktijdig huisbaas is in stand.  En bijvoorbeeld de aanpak van lucratieve fiscale verdienmodellen evenals de ET en de aanpak van de frauduleuze A1-route. 

Elzinga: ‘Een aanpak hiervoor ontbreekt in het rapport. Wij roepen het kabinet op om nu door te pakken. De situatie in sectoren waar de arbeid niet seizoensgebonden is, maar waar tot 90% flexkrachten worden ingezet, is niet meer houdbaar. Het is een kwestie van politieke wil. Kijk naar de nieuwe wet in Duitsland, daar komt vanaf 1 januari 2021 een verplichting voor werkgevers in de vleesindustrie om medewerkers direct in dienst te nemen. Dat verbetert pas echt de positie van arbeidsmigranten en hun collega’s.’

Snel aan de slag

FNV ziet graag dat het kabinet snel aan de slag gaat met de aanbevelingen. De vakbond is onder andere groot voorstander van het advies dat er snel een verplichte certificering komt voor uitzendbureaus en dat inleners alleen mogen werken met die gecertificeerde uitzendbureaus op straffe van een boete. Hierbij wijst FNV erop dat de certificering dan wel gepaard moet gaan met goede handhaving. Ook het recht op een gegarandeerd minimumloon gedurende twee maanden voor arbeidsmigranten die naar Nederland komen, moet snel worden doorgevoerd. Nu gebeurt het nog te vaak dat mensen naar Nederland worden gehaald, en hier aangekomen geen of onvoldoende uren krijgen om de door hen gemaakte kosten ook maar te dekken.

Aanvullende adviezen FNV

Vakbond FNV heeft, naast de aanbevelingen van het aanjaagteam, aanvullende adviezen voor het kabinet. Hier is volgens de vakbond zeer dringend behoefte aan. Zo hebben arbeidsmigranten nog steeds een afhankelijkheidsrelatie met het uitzendbureau als het gaat om wonen. De privacy moet daarnaast beter worden gewaarborgd: slaapkamers van woningen waar meerdere arbeidsmigranten wonen kunnen vaak niet op slot. Daarnaast heeft FNV aanbevelingen over de ketenaansprakelijkheid die nu onvoldoende geregeld is in de Wet Aanpak Schijnconstructies en de aanpak van arbeidsuitbuiting.

Elzinga: ‘Als het kabinet zich committeert aan dit advies – een advies waar het zelf om heeft gevraagd – mét onze aanvullende punten, dan kan er serieus werk gemaakt worden van het verbeteren van de positie van arbeidsmigranten, van eerlijk werk voor iedereen en van een vitale arbeidsmarkt. Daarmee komt een socialer Nederland voor iedereen die in Nederland werkt een stuk dichterbij.’

De vakbond biedt voor het Algemeen Overleg Arbeidsmigratie op 16 december de Tweede Kamer een rapport met aanvullende adviezen aan.