In 2018 startten we met de campagne Socialer Nederland. Jongeren met onzeker werk, gezinnen die niet rond kunnen komen van het minimumloon, in de kinderopvang, op Schiphol en op tal van andere plekken voeren we actie voor goed werk en een eerlijk inkomen. Met Zakaria Boufangacha, coördinator arbeidsvoorwaardenbeleid FNV, kijken we terug én vooruit. Samen maken we Nederland socialer!
‘Twee van de dingen die we ons voornamen: we willen de oorzaken aanpakken en het echte verhaal laten zien. Laten zien wat er gebeurt als je mensen onzeker werk geeft, of te weinig betaalt. Er zijn zoveel mensen die keihard werken en toch niet rond kunnen komen. Dat zijn geen incidenten, dat gebeurt overal en veel te vaak. Met deze campagne laten we dat zien.
‘De campagne heeft politiek effect. Gemeentes nemen moties aan voor een hoger minimumloon’
Je ziet dat de campagne ook politiek effect heeft. Gemeenteraden in het hele land nemen nu moties aan om het minimumloon te verhogen. We hebben ook laten zien dat mensen met een beperking te vaak op eigen kracht géén leefbaar loon kunnen verdienen. Het heeft effect als we dat samen met hen inzichtelijk maken. Langzaam maar zeker is er steeds meer steun voor goede sociale werkbedrijven.’
‘Kijk naar arbeidsmigranten. We hebben keihard gewerkt om daar een vergrootglas op te leggen. Je hoort schrijnende verhalen: kleine huisjes, onderbetaling, onveilige situaties in coronatijden. Wij gaan bij ze langs, spreken met ze. Hoe ziet dat leven er dan uit? Dat koppelen we aan de oorzaken. Uitzendbedrijven die op of onder het minimumloon betalen, de kosten voor huisvesting daar nog van aftrekken, het niet zo nauw nemen met de veiligheid. Ze kunnen oneindig gebruik maken van onzeker werk, dus arbeidsmigranten zijn goedkoop.
‘Het is nu tijd om sociale keuzes te maken’
Als we het zo concreet kunnen maken, wordt het politiek ook interessant. In Duitsland snappen ze het nu: vanaf januari is het daar verplicht om vast banen te bieden. Onze Tweede Kamer heeft een aanjaagteam aangesteld, onder leiding van Emile Roemer, om hiermee aan de slag te gaan. Ik durf wel te zeggen dat dat niet was gebeurd, als de FNV zich hier niet om had bekommerd. En nu is de tijd om te verzilveren: er móeten andere keuzes gemaakt worden. Socialere keuzes voor een leefbaar loon en een waardige baan, fatsoenlijke huisvesting. Dus we houden de druk erop.’
‘Het was een stuk lastiger om in contact te komen met mensen. We hebben veel op afstand moeten doen. Maar dat levert ook nieuwe kansen op. Zo hebben we op Schiphol online een petitie aangeboden aan de directeur. Met tweehonderd leden in een Zoom-meeting om veilig werk te eisen. We vinden wel weer een manier.
‘Meer waardering voor vitale beroepen, mensen die Nederland draaiende hielden’
Inhoudelijk zijn we meer de focus gaan leggen op thema’s die door corona extra onder druk kwamen te staan: zekerheid, veiligheid en waardering. Dat laatste, waardering, is heel manifest geworden voor de vitale beroepen. In de beginfase van corona hebben we met z’n allen op ze geleund, dat waren de mensen die Nederland draaiende hielden. Supermarktmedewerkers, schoonmakers, mensen in de zorg. Als je kijkt naar de beloning van mensen in deze beroepen, de bouwstenen van onze samenleving, is dat veel te vaak op of onder het minimumloon. We moeten dat niet uit het oog verliezen.’
‘Ik denk het wel. Kijk naar de gevolgen van doorgeslagen marktwerking bijvoorbeeld. We kunnen niet eens onze eigen mondkapjes maken. We moeten ons echt af gaan vragen; zijn bijvoorbeeld ziekenhuizen en vervoersbedrijven nou private instellingen, of zijn het gewoon nutsvoorzieningen voor ons allemaal? En moeten we daar niet veel voorzichtiger mee zijn?’
‘We leren weer dat we in de aanval moeten. Een socialer Nederland komt niet vanzelf, daar is actie voor nodig. En er ís veel gebeurd, de afgelopen 2 jaar. Kijk naar de sociale werkbedrijven, onze campagne voor de verhoging van het minimumloon, onze pensioenacties, Uber. We hebben acties gevoerd op plekken waar we nog niet eerder waren, of waar niet echt een actiecultuur was.
‘Als we het hart raken van mensen, dan groeien we’
In de ziekenhuizen was van oudsher niet een cultuur van ‘het werk neerleggen’. Maar je ziet de kracht als het wél gebeurt. Een paar maanden later boeken onze leden succes met een dijk van een cao. Bij Etos geldt hetzelfde. Mensen staan op en krijgen een mooie loonsverhoging voor elkaar. De Voor14-campagne: vanuit de wijken, vanuit bedrijven, mensen die één voor één voelen dat ze niet rond kunnen komen, dat het minimumloon omhoog moet. Dan ontstaat er wat moois. Als we het hart weten te raken van mensen, dan groeien we als beweging. We pakken stevig door.’