Met het actieprogramma 'sociale veiligheid in het openbaar vervoer' moet de sociale veiligheid voor reizigers en werknemers in het openbaar vervoer verbeteren. Hiervoor zijn extra maatregelen nodig. Het actieprogramma moet daarnaast de samenwerking tussen de verschillende partijen (overheden en vervoerders) verbeteren.
Het actieprogramma bestaat uit 4 belangrijke speerpunten:
Op het gebied van samenwerken valt het nodige te verbeteren. Op dit moment wordt er tussen de verschillende vervoerders nog te veel langs elkaar heen gewerkt. De ene vervoerder weet niet wat de andere doet of laat. De verschillende overheden hebben verschillend beleid en aandacht voor sociale veiligheid. Ook worden plannen vaak los van elkaar ontwikkeld. Zo maakt de NS samen met FNV Spoor afspraken met de overheid waar regionale spoorvervoerders niet bij betrokken zijn.
FNV Spoor is samen met de andere bonden partij bij het directeurenoverleg. In dat overleg komen de vervoerders, vakbonden en ministerie van justitie en ministerie I&W samen. Met als doel de samenwerking onderling te verbeteren en een landelijk passend pakket aan maatregelen af te stemmen.
Met de informatiedeling is het nog droevig gesteld. En dat terwijl blijkt de meeste geweldsdelicten in het OV wordt gepleegd door personen die bekend zijn bij slechts een deel van de OV-bedrijven. Dat schiet dus niet op.
In het actieprogramma is vastgelegd dat de maatregelen structureel uitgevoerd en gemonitord moeten worden. Het is in het verleden al te vaak gebeurd dat er pas actie werd ondernomen na de beroving van een buschauffeur of het in elkaar slaan van een conducteur. Het actieprogramma moet hier verandering in brengen.
Daarnaast is een belangrijk onderwerp nog niet opgenomen in het actieprogramma: een door FNV Spoor en de streekvervoerders gewenste 'landelijke basisnorm sociale veiligheid' bij aanbestedingen. Wij willen dat deze norm wordt ingevoerd zodat iedere vervoerder en de overheid zich hier minimaal aan moet houden. Zo hoeft bij wisseling van concessies niet steeds opnieuw getenderd en onderhandeld te worden over sociale veiligheid.
In het directieoverleg hebben we al eerder weten te bereiken dat in het vervoerders onderling niet op sociale veiligheid mogen concurreren. Dat lijkt mooi, maar wij zien dat bij decentrale lijnen er nog steeds onder een minimale bezetting van hoofdconducteurs (HC's)/ Stewards of V&S personeel wordt aanbesteed. Wij willen dat het kabinet een landelijke basisnorm decentraal oplegt.
Sinds 2017 is er bijvoorbeeld een afspraak met NS dat bij kaartcontrole na 22.00 uur 2 HC's worden ingezet. Deze maatregel dreigt te verdwijnen in de provincies Overijssel en Limburg waar NS de concessies moet overdragen aan Arriva en Syntus. Met deze regionale vervoerders zijn geen afspraken gemaakt over een tweede hoofdconducteur na 22.00 uur. Met de landelijke basisnorm sociale veiligheid zullen zulke situaties in de toekomst niet voorkomen.
Helaas wil ook NS af van de afspraak om van donderdag tot en met zaterdag na 22 uur altijd een tweede hoofdconducteur in te zetten. In maart 2019 begonnen we met NS aan de evaluatie van het sociaal veiligheidsakkoord. Maar dat heeft nog niets opgeleverd.
De inzet van een tweede hoofdconducteur was en is bedoeld om de veiligheid te vergroten. Maar NS denkt dat dat in 25 tot 35% van de treinen niet nodig is, en wil dat deels compenseren door enkele extra teams met V&S’ers. NS wil van preventieve inzet naar reactieve inzet bij risico’s en incidenten. Wij vinden dat je op veiligheid niet mag bezuinigen. Wij willen eerst helderheid over het geld. Pas daarna kunnen we kijken hoe we het kunnen invullen.
Breng de basis op orde. Al jaren worden flexdiensten bij V&S te vaak niet gesteld. Wij begrijpen dat bij ziekte en calamiteiten bepaalde diensten niet altijd gesteld kunnen worden. Maar het niet stellen van flexdiensten V&S bij NS kent een structureel karakter. Dat is voor FNV Spoor onacceptabel. Voor FNV Spoor is het belangrijk dat NS een optimale bezetting heeft bij V&S zodat de flexdiensten wel altijd gesteld worden. Dit om de sociale veiligheid op de trein te kunnen waarborgen en zodat de HC’s altijd op ondersteuning van een V&S team kan rekenen. Daarvoor pleiten wij dat NS de bezetting structureel, rekening houdend met natuurlijk verloop en reële ziekteverzuimcijfers, gaat uitbreiden.
Om als HC goed je taak te kunnen uitoefenen dien je als toezichthouder op te treden. De HC houdt al dan niet samen met teams V&S toezicht in treinen en in/om de stations om de orde, rust, veiligheid en goede bedrijfsgang te waarborgen.