Or-verkiezingen

Gebruik het stappenplan

Bij een or-verkiezing kunnen werknemers zich kandidaat stellen. Hoe kom je aan kandidaten, op welke manier ga je stemmen, hoe maak je je collega’s enthousiast? Dit stappenplan helpt je bij de organisatie van de or-verkiezing.

Wanneer verkiezingen?

Verkiezingen zijn nodig als:

De werkgever een nieuwe or instelt.
De zittingstermijn van de or is afgelopen.
Er tussentijds een zetel vrijkomt en er geen reservekandidaten zijn.
De or in zijn geheel aftreedt (alle zetels zijn dan vacant).

Is er nog geen or?

Dan moet je werkgever een voorlopig reglement opstellen en de eerste verkiezing organiseren. Ook kan je werkgever dit laten doen door een voorbereidingscommissie. Dit is een groepje medewerkers dat de opdracht krijgt om de verkiezingen te organiseren. Een digitaal invulbaar reglement vind je op or-reglement.nl.

Is er al een or?

Dan moet de or zelf de verkiezingen organiseren. Je kunt hiervoor een verkiezingscommissie instellen. Daarvoor is een instellingsbesluit bij het reglement nodig. Op de website van de SER kun je een voorbeeld downloaden.

Moet je de or-verkiezing organiseren? Gebruik dit voorbeelddraaiboek (pdf).

Kies in overleg met de werkgever een verkiezingsdatum (dag of aantal dagen).
Zorg dat zoveel mogelijk medewerkers kunnen stemmen.
Houd rekening met vakanties, werktijden, roosters en collega’s die in deeltijd werken.
De verkiezingsdatum moet liggen tussen 4 en 2 weken vóór afloop van de zittingstermijn (zodat er geen or-loze periode is).
De verkiezingen moeten 13 weken voor de verkiezingsdatum bekend gemaakt worden aan de werkgever, de vakbonden en de medewerkers.

Collega’s informeren

Bedenk een plan om de medewerkers enthousiast te maken voor het or-werk. Je hebt zoveel mogelijk kandidaten nodig en collega’s die gaan stemmen.

Nodig de vakbonden uit om een kandidatenlijst in te dienen. Vermeld daarbij:

De verkiezingsdatum.
De sluitingsdatum voor kandidaatstelling voor de vakbondslijsten.
Of er kiesgroepen zijn, zo ja: de namen van de kiesgroepen.
Of er onderdeelcommissies gekozen worden.

Alle vakbonden die onderhandelen over de cao moeten een uitnodiging krijgen. Staat ook FNV genoemd in het cao-boekje? Meld de or-verkiezing dan aan via or-verkiezingsbureau@fnv.nl. Je kunt bij hen ook terecht over vragen over lopende or-verkiezingen.

Volgens de Wet op de Ondernemingsraden (WOR) moet iemand drie maanden in dienst zijn om te mogen stemmen en om zich kandidaat te mogen stellen.
De or mag in het reglement van deze termijnen afwijken.
Iedereen mag meedoen. Het maakt niet uit welk contract je hebt: vast of tijdelijk contract, voltijds of deeltijd. Ook uitzendkrachten die 15 maanden in de onderneming werken, krijgen kiesrecht.

Verkiezingsregister

De verkiezingscommissie stelt een lijst op met werknemers die mogen stemmen en zich kandidaat mogen stellen. Dat is het verkiezingsregister. De afdeling personeelszaken kan hierbij helpen. Het verkiezingsregister moet ter inzage liggen, zodat kandidaten kunnen checken of ze erop staan.

Om or-verkiezingen te houden, heb je kandidaten nodig. De vakbonden kunnen kandidaten voorstellen en ook werknemers kunnen zichzelf, of een collega opgeven als kandidaat.

Vakbondslijst

Eerst mogen de vakbonden een kandidatenlijst indienen.
De FNV stuurt zijn leden een brief met kandidaatstellingsformulier.
Verkiesbare leden kunnen zich kandidaat stellen door het formulier in te vullen en terug te sturen.
De FNV stelt een kandidatenlijst op en dient die in bij de verkiezingscommissie.
De vakbondsbestuurder kan met de leden overleggen over de kandidatenlijst.
Iedere verkiesbare werknemer mag kandidaat staan op een vakbondslijst. Ook niet-leden.

‘Vrije lijst’

Nadat de vakbondslijsten zijn ingediend, opent de termijn voor de vrije lijsten.

Iedere verkiesbare werknemer mag kandidaat staan op een vrije lijst.
Iedere verkiesbare werknemer kan zichzelf als kandidaat op een vrije lijst indienen bij de verkiezingscommissie.
Er is 1 uitzondering: Als je lid bent van een vakbond die een lijst heeft ingediend, mag je niet jezelf indienen. Je moet dan een collega vragen om de lijst in te dienen. Dat is wettelijk bepaald in artikel 9 lid 2 WOR.
Er mogen meerdere kandidaten op een vrije lijst staan.

Niet stemmen

Als alle kandidatenlijsten binnen zijn, wordt duidelijk of een stemming nodig is of niet. Als er niet méér kandidaten zijn dan zetels, hoeft er niet gestemd te worden. Er valt dan niets te kiezen. De kandidaten zijn dan ‘gekozen’ en worden als or-lid geïnstalleerd.

Wel stemmen

Als er wel een stemming nodig is, moet de verkiezingscommissie de geldigheid van de kandidatenlijsten controleren. Je controleert de lijsten al volgt:

Voldoen de indieners en de kandidaten aan de wet en het reglement?
Zijn de kandidaten verkiesbaar?
Staat hun naam in het verkiezingsregister?
Heeft elke kandidaat een ondertekende bereidheidsverklaring ondertekend, waarin hij zijn kandidatuur aanvaardt?

De indiener van een lijst die niet geldig is, krijgt een week gelegenheid de lijst te verbeteren.

Uiterlijk 2 weken voor de verkiezingsdatum moeten de kandidatenlijsten gepubliceerd worden.
De verkiezingscommissie zorgt er ook voor dat de kandidaten zich kunnen voorstellen aan de kiezer.
Dat kan bijvoorbeeld via een kandidatenkrant, op intranet, of via de profielen in een digitaal kiessysteem. Of download de flyer. Bewerk hem en print hem uit voor op je werkplek.
Maak werk van de publiciteit. Het is belangrijk dat veel collega’s gaan stemmen. Een hoge opkomst bij het stemmen is een signaal voor de werkgever dat veel medewerkers de or steunen.

Het or-reglement bepaalt hoe de stemming georganiseerd wordt. Dit kan via het lijstenstelsel of het personenstelsel.

Lijstenstelsel: De kandidatenlijsten worden als lijst in stemming gebracht, precies zoals ze zijn ingediend. Het lijkt op de verkiezingen voor de Tweede Kamer of gemeenteraad. De kiezer kiest een lijst en kruist daarop 1 kandidaat aan.
Personenstelsel: Alle kandidaten staan op alfabetische volgorde op het stembiljet. Meestal mag je zoveel kandidaten aankruisen als er zetels zijn. Je kiest de personen die jij in de or wilt hebben.

De stemming kan in een stemlokaal, per post of digitaal gehouden worden.

Stemlokaal

Voor het stemlokaal kun je een deel van de kantine, een vergaderzaal of een kantoorruimte gebruiken. Het stemlokaal moet zo zijn ingericht dat de kiesgerechtigden in afzondering kunnen stemmen. Losse tafels in verschillende hoeken van de ruimte zijn al voldoende. Op het stembureau liggen de volgende zaken klaar:

Gewaarmerkte stembiljetten.
Pennen of potloden.
Lijst met kiesgerechtigde personen.
Een stembus, bijvoorbeeld een verzegelde kartonnen doos.
Per volmacht In het reglement kan stemmen per volmacht geregeld zijn.
De verkiezingscommissie zorgt dan voor volmacht-formulieren.
Wie niet aanwezig kan zijn om te stemmen, kan een kiesgerechtigde collega vragen zijn stem uit te brengen.

Per post

Dit is handig als werknemers verspreid over het land werken. De kiesgerechtigden krijgen 2 weken van tevoren een gewaarmerkt stembiljet op hun huisadres. Bij het stembiljet zit een (gefrankeerde) envelop en een begeleidende brief met uitleg over de stemprocedure. Hierop staat in ieder geval de datum wanneer het stembiljet teruggestuurd moet worden.

Digitaal stemmen

Zeker als werknemers op verschillende locaties werken, kan digitaal stemmen handig zijn. Er zijn verschillende systemen op de markt. Houd wel rekening met eisen voor privacy. Lees op de website van de SER meer over de eisen van digitaal stemmen.

De verkiezingscommissie controleert de stembiljetten en berekent de uitslag op basis van de bepalingen in het reglement. De uitslag moet bekend gemaakt worden aan medewerkers, werkgever en de vakbonden die een lijst hebben ingediend.

Bezwaar maken

In het reglement staat ook een bezwaarprocedure. Deze is voornamelijk bedoeld om de verkiezingscommissie op foutjes te wijzen. Elke belanghebbende kan bezwaar maken tegen:

De verkiezingsdatum
Het verkiezingsregister
De kandidatenlijst
De uitslag

Op de eerstvolgende overlegvergadering installeert de bestuurder de nieuwe or. De or stelt zichzelf voor aan de medewerkers en zorgt dat de namen en contactgegevens van de or-leden blijvend toegankelijk zijn.

De or volgt bij voorkeur een 2-daagse training bij een gedegen opleidingsinstituut. Het is belangrijk om met elkaar de volgende zaken te bespreken:

De visie: Waar gaat de or op letten, wat zijn de toetsstenen en ijkpunten? Wat wil de or minimaal bereiken?
De werkwijze: Kiezen van voorzitter en secretaris en eventuele commissies.
Onderlinge taakverdeling: Teamvorming: welke teamrollen zijn er, hoe gaat de or als team werken?
Een scholingsplan: Je stelt een scholingsplan op. Daarin staat welke kennis en vaardigheden zijn er in het team nodig, en wat is aan individuele scholing nodig?

De FNV helpt

Heb je vragen over de ondernemingsraad (or), of personeelsvertegenwoordiging (pvt)? Bijvoorbeeld over welke rechten jouw or heeft? Of hoe je het beste in een bepaalde situatie kunt reageren als or? Stel hem aan het Or-Adviespunt.

Neem contact op met het Or-Adviespunt

Lijkt het erop dat de verkiezingen moeten worden uitgesteld? Omdat iedereen moet thuiswerken wegens het coronavirus? Dat is absoluut niet wenselijk, want na het verstrijken van hun zittingstermijn zijn de or-leden van rechtswege uit functie. Lees wat je kunt doen.

Or-verkiezingen

Gebruik het stappenplan

Wanneer verkiezingen?

Is er nog geen or?

Is er al een or?

Collega’s informeren

Verkiezingsregister

Vakbondslijst

‘Vrije lijst’

Niet stemmen

Wel stemmen

Stemlokaal

Per post

Digitaal stemmen

Bezwaar maken

De FNV helpt

Wij helpen je graag

Bij al je vragen over werk, inkomen en lidmaatschap.

Or-verkiezingen

Gebruik het stappenplan

Wanneer verkiezingen?

Wie organiseert de verkiezingen?

Is er nog geen or?

Is er al een or?

Stap 1 Verkiezingsdatum

Collega’s informeren

Stap 2 Vakbonden vragen om kandidaten

Stap 3 Wie mag meedoen met de verkiezingen?

Verkiezingsregister

Stap 4 Op zoek naar kandidaten

Vakbondslijst

‘Vrije lijst’

Stap 5 Kandidatenlijsten controleren

Niet stemmen

Wel stemmen

Stap 6 Kandidaten bekendmaken

Stap 7 De stemming

Stemlokaal

Per post

Digitaal stemmen

Stap 8 Verkiezingsuitslag

Bezwaar maken

Stap 9 Start van de nieuwe or

De FNV helpt

Wij helpen je graag

Bij al je vragen over werk, inkomen en lidmaatschap.