Bij een or-verkiezing kunnen werknemers zich kandidaat stellen. Hoe komt de or aan kandidaten, hoe wordt er gestemd, hoe maak je je collega’s enthousiast? Dit stappenplan helpt je bij de organisatie van de or-verkiezing.
Verkiezingen zijn nodig als:
Is er nog geen or?
Dan moet je werkgever een voorlopig reglement opstellen en de eerste verkiezing organiseren. Ook kan je werkgever dit laten doen door een voorbereidingscommissie. Dit is een groepje medewerkers dat de opdracht krijgt om de verkiezingen te organiseren. Een digitaal invulbaar reglement vind je op or-reglement.nl.
Is er al een or?
Dan moet de or zelf de verkiezingen organiseren. Je kunt hiervoor een verkiezingscommissie instellen. Daarvoor is een instellingsbesluit bij het reglement nodig. Op de website van de SER kun je een voorbeeld downloaden.
Moet je de or-verkiezing organiseren? Gebruik dit voorbeelddraaiboek.
Bedenk een plan om de medewerkers enthousiast te maken voor het or-werk. Je hebt zoveel mogelijk kandidaten nodig en collega’s die gaan stemmen.
Nodig de vakbonden tijdig uit om een kandidatenlijst in te dienen. Vermeld daarbij:
Alle vakbonden die onderhandelen over de cao moeten een uitnodiging krijgen. Vermeld alle relevante gegevens (verkiezingsdatum, sluitingsdatum voor de vakbondslijsten, eventuele kiesgroepen en/of onderdeelcommissies)
De verkiezingscommissie stelt een lijst op met werknemers die mogen stemmen en zich kandidaat mogen stellen. Dat is het verkiezingsregister. De afdeling personeelszaken kan hierbij helpen. Het verkiezingsregister moet ter inzage liggen, zodat kandidaten kunnen checken of ze erop staan.
Om or-verkiezingen te houden, heb je kandidaten nodig. De vakbonden kunnen kandidaten voorstellen en ook werknemers kunnen zichzelf, of een collega opgeven als kandidaat.
Nadat de vakbondslijsten zijn ingediend, opent de termijn voor de vrije lijsten.
Als alle kandidatenlijsten binnen zijn, moet de verkiezingscommissie de geldigheid van de kandidatenlijsten controleren. De controle betreft:
De indiener van een lijst die niet geldig is, krijgt een week gelegenheid de lijst te verbeteren.
Stemming nodig of niet?
Na de controle van de kandidatenlijst is duidelijk of een stemming nodig is of niet.
Niet stemmen
Als er niet méér kandidaten zijn dan zetels, hoeft er niet gestemd te worden. Er valt dan niets te kiezen. De kandidaten worden dan beschouwd als ‘gekozen’ en worden als or-lid geïnstalleerd.
Wel stemmen
Als er méér kandidaten zijn dan zetels moet er een stemming georganiseerd worden. Het or-reglement bepaalt hoe die verloopt.
Het or-reglement bepaalt hoe de stemming georganiseerd wordt. Dit kan via het lijstenstelsel of het personenstelsel.
De stemming kan in een stemlokaal, per post of digitaal gehouden worden.
Voor het stemlokaal kun je een deel van de kantine, een vergaderzaal of een kantoorruimte gebruiken. Het stemlokaal moet zo zijn ingericht dat de kiesgerechtigden in afzondering kunnen stemmen. Losse tafels in verschillende hoeken van de ruimte zijn al voldoende. Op het stembureau liggen de volgende zaken klaar:
Dit is handig als werknemers verspreid over het land werken. De kiesgerechtigden krijgen 2 weken van tevoren een gewaarmerkt stembiljet op hun huisadres. Bij het stembiljet zit een (gefrankeerde) envelop en een begeleidende brief met uitleg over de stemprocedure. Hierop staat in ieder geval de datum wanneer het stembiljet teruggestuurd moet worden.
Digitaal stemmen
Zeker als werknemers op verschillende locaties werken, kan digitaal stemmen handig zijn. Er zijn verschillende systemen op de markt. Houd wel rekening met eisen voor privacy.
De verkiezingscommissie controleert de stembiljetten en berekent de uitslag op basis van de bepalingen in het reglement. De uitslag moet bekend gemaakt worden aan medewerkers, werkgever en de vakbonden die een lijst hebben ingediend.
In het reglement staat ook een bezwaarprocedure. Deze is voornamelijk bedoeld om de verkiezingscommissie op foutjes te wijzen. Elke belanghebbende kan bezwaar maken tegen:
Op de eerstvolgende overlegvergadering installeert de bestuurder de nieuwe or. De or stelt zichzelf voor aan de medewerkers en zorgt dat de namen en contactgegevens van de or-leden blijvend toegankelijk zijn.
De or volgt bij voorkeur een 2-daagse training bij een gedegen opleidingsinstituut. Het is belangrijk om met elkaar de volgende zaken te bespreken:
Overweegt de or zijn verkiezingen uit te stellen? Dat kan alleen in heel specifieke omstandigheden. De rechtsgeldigheid van de or-besluiten komt in gevaar, omdat na het verstrijken van hun zittingstermijn de or-leden van rechtswege uit functie zijn.
Heb je vragen over de ondernemingsraad (or), of personeelsvertegenwoordiging (PVT)? Bijvoorbeeld over welke rechten jouw or heeft? Of hoe je het beste in een bepaalde situatie kunt reageren als or? Stel hem aan het Or-Adviespunt.