Nieuwe Somalische Arbeidswet is mijlpaal

Meer dan zes jaar is er over onderhandeld. De vakbeweging had een flinke vinger in de pap en viert het terecht als een bijzondere mijlpaal. Op 4 februari van dit jaar ging de nieuwe Arbeidswet in Somalië van kracht, met werknemers- en vakbondsvriendelijke afspraken.

Omar Faruk Osman

Een strijd van zes jaar

Omar Faruk Osman, in februari herkozen als algemeen secretaris van de Federation of Somali Trade Unions (FESTU) is een blij man. “Ja, we beschouwen de nieuwe Arbeidswet als een echt succes”, zegt hij. “Het was een hard gevecht van zes jaar met werkgevers en overheid. Er gingen twee regeringen voorbij en maar liefst acht ministers. De grootste strijd is door ons geleverd, maar we hadden steun van de ILO en Mondiaal FNV. Deze laatste heeft vooral de sociale dialoog gepromoot, wat erg van belang was in de periode dat het wetsvoorstel door het parlement moest gaan.”

Van vakbondsvrijandig naar werknemersvriendelijk

Na 52 jaar en drie maanden heeft Somalië officieel dus een gemoderniseerde arbeidswet aangenomen. De nieuwe wet vervangt de Arbeidswet uit 1972, destijds opgesteld door de militaire regering. “Die wet was uitgesproken vakbondsvijandig, waardoor de rechten van werknemers systematisch werden geschonden”, vertelt Osman. “De oude wet was niet democratisch en niet in lijn met de internationale afspraken. Nu is 90% geregeld. Niet 100%, want onderhandelen betekent geven en nemen. In elk geval is de wet nu werknemersvriendelijk. Ook is in de wet opgenomen dat het vakbondslidmaatschapsgeld door de werkgevers wordt verzameld en aan de vakbonden uitbetaald. Dit noemen we het check-off systeem.”

Sterke bepalingen

En, heel belangrijk - de nieuwe Arbeidswet brengt de Somalische arbeidswetgeving op één lijn met de geratificeerde ILO-conventies. “Hij bevat sterke bepalingen voor vrijheid van vakvereniging, vakbondsorganisatie en -vertegenwoordiging, collectieve onderhandelingen en gezondheid en veiligheid op het werk.”

Tot de belangrijkste bepalingen behoren:

Arbeidsmigranten kunnen naar de rechter

Vooral deze laatste bepaling is bijzonder. Deze zorgt ervoor dat buitenlandse bedrijven die in Somalië actief zijn, de rechten van werknemers niet kunnen schenden en hun aansprakelijkheid niet kunnen ontlopen. “Een multinational die arbeidsmigranten uitbuit, kan nu niet zomaar vertrekken”, legt Osman uit. “Arbeidsmigranten mogen wettelijke actie ondernemen en misstanden voor de rechter brengen. Of voor het East Africa Court of Justice brengen, omdat Somalië lid is van de East African Community. Dat was voorheen onmogelijk.”

FESTU levert bijdrage inhoud van de wet

Osman stelt dat de nieuwe wet het resultaat is van “een constructieve sociale dialoog”, waarin FESTU een leidende rol heeft gespeeld, samen met het ministerie van Arbeid en Sociale Zaken en de Somalische Kamer van Koophandel en Industrie (SCCI). FESTU leverde wettelijke analyses van alle rechtszaken rondom arbeidsgeschillen aan. “Daarnaast hebben we minimum standaarden aangeleverd waaraan de nieuwe wet volgens ons moest voldoen. Door samen te werken en tripartiete onderhandelingen te voeren en intensief te lobbyen in het parlement, heeft FESTU een zichtbaar aandeel gehad in de totstandkoming van de inhoud van deze wetgeving.”

'Bewondering voor inzet en kunde van FESTU'

Mondiaal FNV steunde FESTU op weg naar de nieuwe wet en vooral de leidende rol van de vakbond in sociale dialoog met overheid en werkgevers stemt beleidsmedewerker Rosa van Wieringen hoopvol: “Ik heb bewondering voor de inzet en kunde van FESTU om daadwerkelijk arbeidsrechten en vakbondsvrijheid op de agenda te krijgen en in de nieuwe wet. Dat de vakbeweging in een land, dat zo lang te kampen heeft met gewapende conflicten, politieke instabiliteit, armoede en natuurrampen, zo’n systemische verandering kan bereiken is een unieke prestatie.”

Trots op prestatie

Dat in de herziene arbeidswet nu de belangrijkste ILO-verdragen zijn opgenomen die Somalië heeft geratificeerd, noemt Osman “een belangrijke stap in de richting van betere wettelijke bescherming van werknemers en het bevorderen van eerlijke, rechtvaardige arbeidspraktijken in het hele land.” FESTU is als federatie trots op deze historische prestatie, stelt Osman. “Dit bevestigt opnieuw onze voortdurende inzet om te pleiten voor een rechtvaardig en eerlijk arbeidsklimaat voor alle werkende mensen in Somalië.”

Lees ook:
Somalische vakbondsleider Omar Faruk Osman: ‘Ons land heeft geprofiteerd van de sociale dialoog’

Interview: Astrid van Unen