Innovatieve oplossingen van Indiase vrouwenvakbond

“We willen eigenlijk drie dingen”, zegt SEWA’s vakbondsleider Jyoti Macwan als ze midden april in Nederland is. “Schone lucht, schoon water en schone landbouwgrond.” Vanuit die definitie bouwen de leden van de Indiase vrouwenvakbonden aan een beter milieu en een betere bescherming voor zichzelf.

In haar ruim vijftigjarig bestaan doet SEWA haar omgeving altijd weer verrassen. De vakbond, die maar liefst 3,2 miljoen informeel werkende vrouwen verenigt, kampt veelal met dezelfde problemen als alle werkenden in de wereld, maar vindt vaker een originele invalshoek of oplossing. De Cleaner Sky Campaign is er een van. Zorgen over de klimaatverandering is van alledag. En misschien in India nog eens extra: daar glijden de temperaturen gemakkelijk de veertig graden voorbij. Extreme regenval en stortbuien verpesten de oogsten. Het heeft allemaal z’n weerslag op het werk en dus op het – veelal erg lage – inkomen.

‘Willen jullie dat SEWA de honderd haalt?’

Sinds 2022, toen SEWA vijftig jaar bestond, ligt de focus op de strijd tegen klimaatverandering. “We wilden eigenlijk een uitgebreide viering van de afgelopen vijftig jaar”, vertelt Jyoti Macwan op het hoofdkantoor van de FNV, dat ze midden april bezoekt. “Maar toen we alle opgehaalde suggesties aan onze oprichtster Ela Bhatt voorlegden, vroeg ze: ‘Willen jullie dat SEWA de honderd haalt?’ Natuurlijk wilden we dat. ‘Vergeet dan de afgelopen vijftig jaar, want die zijn voorbij’, zei ze. ‘De vraag is: hoe halen we gezond de toekomst?’ Ja, dan kom je uit bij de strijd tegen klimaatverandering”, lacht Jyoti.

Jyoti Macwan

Schone lucht campagne

Zo ontstond de Cleaner Sky Campaign, onder meer met steun van Mondiaal FNV. En die strijd ‘voor een schone lucht’ voeren ze met verve. “Want toegang tot een schone en gezonde omgeving is een fundamenteel recht, niet alleen voor de mensheid, maar voor al het leven op aarde.” Inmiddels heeft die strijd een structuur gekregen en heeft SEWA inmiddels al vele duurzame oplossingen uitgeprobeerd en doorgevoerd.

Green Transition Centre

Het Green Transition Centre vormt de basis van deze campagne. Dit is een kennisnetwerk waar alle mogelijke oplossingen worden verzameld en gedeeld, maar sinds enkele maanden ook in een fysiek gebouw in het regionale SEWA-kantoor in Anand, in de Indiase deelstaat Gujarat. Daar zijn maquettes te zien van oplossingen in allerlei situaties. Zoals pompen die op zonne-energie werken en gebruikt worden in het zoutwinningsgebied. De bond wil hiermee bewustzijn creëren, maar ook haar leden voorbereiden op nieuwe vormen van werk, die ontstaan doordat ze duurzamer met de planeet omgaan.

Een van de maquettes van Sewa's Green Transition Centre.

Geen plastic meer gebruiken

“We willen eigenlijk drie dingen”, zegt Jyoti. “Schone lucht, schoon water en schone landbouwgrond. We proberen deze zaken met elkaar te verbinden en tot lokale oplossingen te komen. Bijvoorbeeld: we hebben besloten in huis geen plastic meer te gebruiken. Plastic is vervuilend, want vergaat niet.” Een andere actie is het gebruik van een sproeier die reageert op droogte, zodat er geen waterverspilling ontstaat.

Biologische voedselcentra

Voor de kleinschalig boerinnen heeft SEWA in Gujarat voedselcentra ingericht. Hier kunnen ze hun biologische fruit en groente verkopen, maar ook laten verwerken tot voedsel. Deze biorestaurants zijn inmiddels aardig populair, vooral onder studenten. Jyoti: “Je krijgt er biologisch voedsel, dus is het goed voor de gezondheid, maar ook voor de aarde en de restaurantjes creëren banen voor de vrouwen.” Deze voedselcentra heten Kamla’s, naar de vrouw die enkele jaren geleden stierf en een stuk land in Ahmedabad aan SEWA schonk. Daar kwam het eerste voedselcentrum. “De Kamla’s zijn echt succesvol. Het is een duurzaam programma.”

Slimme landbouw

SEWA’s boerinnen leren slim te verbouwen: verschillende groentes die verschillend op temperaturen reageren, zodat niet alle oogst mislukt als er iets mis gaat. Ook leren ze zaden te kweken, zodat ze voldoende voorraad hebben.

Groene dorpen en buurten creëren

Daarnaast creëren ze groene dorpen door bomen rond de huizen te planten, die niet alleen verkoeling bieden, maar ook fruit leveren. “In Gujarat hebben we er inmiddels honderd”, zegt Jyoti. Maar ook in vijf andere deelstaten loopt deze campagne.

In de steden maken ze de buurten ‘groen’ door daken van de huisjes wit te schilderen en bomen te planten waarvan de takken in elkaar strengelen en zo eveneens schaduw bieden. “Dat scheelt zeker twee graden.” Ze stimuleren het verbouwen van medicinale planten. “Zodat de gezinnen elke dag gezonde thee kunnen drinken.” Daarnaast werken ze in grote projecten met zonnepanelen en biogasinstallaties.

Hitteverzekering boven 42 graden helpt meer dan 46.000 leden

In India kan de temperatuur flink oplopen. Dat heeft veel invloed op al die informeel werkenden, zoals thuiswerkers, vuilnisrapers, boerinnen, waterdragers, straatverkoopsters en zo meer. “Mei is de ergste maand”, zegt Jyoti, “dan kan het zo 45 graden worden. Dit veroorzaakt veel gezondheidsproblemen. Dus hebben wij een hitteverzekering bedacht.” Vorig jaar liep een proef met een hitteverzekering voor 52.000 leden van verschillende beroepen in 22 districten. Meer dan 46.000 leden profiteerden hiervan (ongeveer 88%). Zodra het 42 graden werd, keerde de verzekering uit.

Niet hoeven kiezen tussen financiële zekerheid of gezondheid

“Inmiddels hebben we ruim 500.000 verzekerden”, zegt Jyoti trots. “De premie is 300 roepies (ruim 3 euro) per jaar, maar de verzekering keert 600 roepies per dag uit. Niet iedereen heeft die uitkering nodig, maar het scheelt heel veel dat deze werkende vrouwen niet hoeven te kiezen tussen het beschermen van hun gezondheid, het kopen van medicijnen, het voeden van hun gezin of financiële zekerheid. We willen graag dat de overheid gaat meebetalen aan deze verzekering, als onderdeel van de sociale bescherming van deze kwetsbare werknemers.”

Interview: Astrid van Unen
Foto's: Astrid van Unen en Wilma Roos