“Vakbonden maken werknemers sterker, wat uiteindelijk leidt tot een hogere productiviteit”

Op een middag, bij aankomst in Kuala Mandor B in het Kubu Raya district, West-Kalimantan, wacht Rabuansyah (44) in het arbeiderswoningencomplex van PT Bumi Pratama Khatulistiwa (BPK). Dit is een van de leveranciers van PT Wilmar Cahaya Indonesia Tbk, een multinational die plantaardige en speciale oliën produceert voor de levensmiddelenindustrie en de algemene handel.

Rubuansyah loopt naar het derde huis in de woonwijk. Een klein huis met een nieuwe grijze verflaag. “Dit is een bedrijfshuisvesting die we hebben omgebouwd tot ons secretariaat”, vertelt hij. “We hebben toestemming gevraagd om de voorkamer af te breken om een grotere vergaderruimte te creëren. Terwijl hij op de grond zit, vertelt Rabuansyah over de vakbond Serikat Buruh Kebun Bersatu (SBKB) die hij en zijn collega’s in 2019 hebben opgericht.

Naleving van de rechten en plichten

Alles begon toen hij voor zijn vrouw moest zorgen, die een hartaandoening kreeg. Hij moest uit eigen zak de ziektekosten betalen, omdat haar medische declaraties werden geweigerd. De ziektekostenverzekering dekte haar ziekte niet, zo bleek opeens. “In die tijd werden veel werknemersrechten niet transparant verstrekt door het bedrijf. Alleen degenen die het wisten, kregen de nodige informatie”, zegt hij. Rabuansyah is gespecialiseerd in elektriciteit, maar wist toen weinig over werknemersrechten.

Werknemers moesten alles zelf regelen. Uiteindelijk ontmoette Rabuansyah en zijn collega’s een organisatie die opkomt voor de rechten van palmoliearbeiders. Ze besloten begin 2019 een arbeidersvakbond op te richten. “Ons doel is ervoor te zorgen dat de rechten en plichten van werknemers worden nageleefd. Voorheen kregen veel werknemers met de status van Casual Daily Worker (BHL of dagloner) geen ziektekostenverzekering en konden ze alleen medische zorg krijgen in de bedrijfskliniek. Nu zijn alle werknemers vaste werknemers en kunnen ze worden doorverwezen naar externe ziekenhuizen”, vertelt hij. Drie vooraanstaande ziekenhuizen leveren het bedrijf medische diensten, naast de overheidsziekenhuizen.

Overleden werknemer

De vakbond strijdt niet alleen voor gezondheid, maar ook voor andere rechten, zoals vervoer en persoonlijke beschermingsmiddelen.

Het eerste persoonlijke pleidooi dat de vakbond hield, was voor een nachtwaker met BHL-status. Deze man was chronisch ziek en had een verwijzing nodig om naar een ziekenhuis te gaan. Door gebrek aan kennis van de werknemer betaalde zijn familie met eigen geld alle ziektekosten totdat hij uiteindelijk overleed.

Het bedrijf gaf slechts een vergoeding van 1 miljoen Indonesische roepia (53 euro), ook al had hij zeven jaar voor dit bedrijf gewerkt. “Samen met een ondersteunende organisatie brachten we de zaak onder de aandacht van het centrale management van het bedrijf en de consultant in Singapore. Na de vergadering gaven ze toe dat ze te weinig informatie hadden ontvangen. Een week later kwam een team uit Jakarta om de situatie in het huis van de overleden werknemer te controleren. Uiteindelijk gaf Wilmar de familie van de werknemer 71 miljoen roepia (bijna 4000 euro)”, vertelt Rabuansyah.

Veel lekkages

Het geld werd gebruikt om de schulden van de medische behandelingen van de overledene af te betalen en hun huis te herbouwen. Voorheen was het huis van de overledene in slechte staat. Er waren veel lekkages. Tijdens de gesprekken regende het hard. Leden van de vakbond voelden wat de bewoners van het huis voelden en probeerden op een plek te gaan zitten waar ze niet nat zouden worden. “Nu het huis van de overledene in goede staat is, zijn we opgelucht. Dat is van onschatbare waarde,” zegt Rabuansyah met tranen in zijn ogen.

Hogere productiviteit

Maman Rohman (49), van oorsprong een West-Javaan, is de nieuwe voorzitter van de Serikat Buruh Kebun Bersatu (SBKB). Hij voegt aan toe dat er vaak geen informatie is tussen het moederbedrijf en de leverende plantage. “Wat de regelgeving betreft, zet de bedrijfsgroep zich in om aan de behoeften van de werknemers te voldoen, maar de toeleverende plantage is soms nalatig. De plantage ziet vakbondsactiviteiten ook vaak als een vorm van verzet. Het kost tijd om hen ervan bewust te maken dat vakbonden de werknemers sterker maken, wat uiteindelijk leidt tot een hogere productiviteit”, legt hij uit.

Het succes van het bedrijf heeft volgens de vakbond ook gevolgen voor het welzijn van de werknemers. De vakbond is verschillende keren geconfronteerd met een management dat zich niet aan de geldende regels houdt. Na belangenbehartiging paste het bedrijf zich aan door het management te veranderen.

Een gezamenlijke cao-agenda

De organisatie gaat door met het vergroten van het bewustzijn over de rechten van werknemers, zodat werknemers adequate bescherming kunnen krijgen en ontslagen niet willekeurig plaatsvinden. Na vijf jaar heeft de vakbond nu 378 leden, 243 mannen en 70 vrouwen, ondersteund door 21 vakbondsfunctionarissen. De vakbond werkt momenteel aan een collectieve arbeidsovereenkomst (cao). “We zijn sinds september vorig jaar in gesprek over de cao. In eerste instantie bepaalde het bedrijf de agenda. Maar in deze cao-onderhandelingen bepalen we samen de thema’s”, legt Maman uit. “Zoals dat het bedrijf voor het woon-werkverkeer gaat zorgen.”

Meer dan zeven uur per dag

Naast transport zijn in deze cao ook persoonlijke beschermingsmiddelen en werktijden van vrachtwagenchauffeurs belangrijke onderwerpen. In het verleden moesten werknemers hun persoonlijke beschermingsmiddelen zelf betalen, zoals helmen, handschoenen en laarzen. Tegenwoordig worden deze door het bedrijf verstrekt, maar als ze kwijtraken, wordt het bedrag van het loon van de arbeiders ingehouden. Daar is de bond het niet mee eens. Daarnaast zijn de werktijden van vrachtwagenchauffeurs die palmolie vervoeren nog steeds een probleem. Ze worden betaald volgens de wettelijke werktijden. “In werkelijkheid werken de chauffeurs vaak meer dan zeven uur per dag. Ze moeten wachten tot de vruchten verwerkt zijn voordat ze vervoerd worden, wat als werkuren beschouwd zou moeten worden”, stelt Maman.

Al deze prachtige onderwerpen liggen nu op tafel tijdens de cao-onderhandelingen.

Tekst en fotografie: Aseanty Phalavi