Onderzoek naar gebruik chemicaliën in de palmoliesector toont veel gevaarlijke stoffen
Op z’n minst worden 56 verschillende landbouwchemicaliën op de plantages gebruikt in Colombia, Indonesië en Ghana.
Daaronder enkele stoffen die door de Wereldgezondheidsorganisatie als zeer gevaarlijk zijn aangemerkt. Het door de EU verboden paraquat wordt vanuit dezelfde EU wel geëxporteerd naar Indonesië. Dit zijn enkele bevindingen van een grootschalig onderzoek.
‘OSH in oil palm plantations, Workers’ risk of exposure to agrochemicals in Colombia, Ghana, and Indonesia’ heet het rapport dat onderzoeksbureau Profundo in opdracht van het International Palm Oil Workers United (IPOWU), met financiële steun van Mondiaal FNV, heeft uitgebracht. Naast deskresearch werd het onderzoek uitgevoerd onder 1.436 arbeiders op oliepalmplantages in Colombia, Ghana en Indonesië om hun risico op blootstelling aan agrochemicaliën in kaart te brengen. Enkele opvallende resultaten:
- Er bestaat nog steeds geen alomvattend beleid voor chemische veiligheid en gezondheid op het werk, waardoor werknemers geen goede gezondheidsmonitoring, veiligheidstraining of beschermende kleding hebben;
- Geen van de drie landen heeft belangrijke en relevante verdragen van de Internationale Arbeidsorganisatie ILO geratificeerd;
- Internationale inkopers van palmolie eisen geen specifiek OHS-beleid van hun toeleveranciers; Veel van de ondervraagde werknemers, die allemaal in aanraking komen met pesticiden, kennen het gevaar van blootstelling niet;
- De ondervraagde werknemers noemden in totaal 56 verschillende landbouwchemicaliën die op de plantages worden gebruikt. Daarvan zijn er minstens twee als ‘zeer gevaarlijk’ aangemerkt door de Wereldgezondheidsorganisatie;
- De EU heeft het gebruik van paraquat op eigen grond sinds 2007 verboden, maar blijft een belangrijke exporteur van deze pesticide naar Indonesië;
- De meeste werknemers gaven aan dat ze persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) ontvingen van hun werkgever, maar een aanzienlijk deel meldde ook dat kapotte middelen niet vervangen worden;
- De toegang tot wasfaciliteiten voor persoonlijke beschermingsmiddelen is beperkt, waardoor veel arbeiders hun beschermende uitrusting niet effectief kunnen reinigen;
- Werknemers die minder dan een jaar in dienst waren, meldden een betere gezondheid dan werknemers die 15 jaar of langer in dienst waren.
Diana Quiroz is senior onderzoeker bij Profundo en heeft dit onderzoek geleid. Samen met enkele collega’s en vakbondsmensen in de drie landen was ze zo’n jaar bezig met het onderzoek. “We hebben niet de intentie om te blamen en shamen”, zegt ze. “We zoeken een constructieve dialoog om de arbeidsomstandigheden in de palmoliesector te verbeteren.” En die dialoog moet bij voorkeur plaatsvinden tussen de werknemers, de plantage-eigenaars, de overheden, de inkopers en de RSPO. Die laatste is de organisatie die probeert palmolie te verduurzamen.
Wetten zijn wel aanwezig in de drie onderzochte landen, maar ze worden slecht gehandhaafd, zegt Quiroz. “Colombia heeft goede wetten, Indonesië en Ghana wat minder. Maar de arbeidsinspecties hebben niet genoeg mankracht. Indonesië is ook te uitgestrekt, met veel eilanden en moeilijk bereikbare plantages.”
Quiroz windt zich op over de dubbele standaard van de EU: paraquat verbieden, maar wel produceren en naar Indonesië exporteren. “Dat is onacceptabel! Dat de EU wel de eigen burgers beschermt, maar niet de rest van de wereld. De EU toont niet veel compassie met mensen in de keten. Tegelijkertijd zien we dat Colombia bepaalde chemicaliën onder bepaalde en gecontroleerde omstandigheden toestaat op palmolie- en andere commerciële plantages, die uiteindelijk in de palmolie terecht komen, die wij weer importeren. Dus die bescherming is helemaal niet waterdicht.”
Van alle bevindingen uit het rapport vindt ze het feit dat er nog steeds verboden chemicaliën gebruikt worden, het meest schokkend. “Ik had ook niet verwacht dat er niet overal op plantages wasgelegenheden zijn voor de beschermende kleding van de werknemers. Ze kunnen die kleding dus niet ter plekke uitwassen, dus nemen ze die mee naar huis, waardoor ze hun gezin besmetten. Er zijn zelfs berichten over mensen die hun beschermende kleding in een nabij gelegen, stromende rivier uitwassen, zodat de hele omgeving besmet kan raken. Dat gebeurt op kleine schaal in Colombia, op grotere schaal in Indonesië.”
De meeste werknemers die met pesticiden en chemicaliën werken, hebben geen gezondheidsklachten. “Maar we zagen: hoe langer werknemers op een plantage werkten, hoe meer lichamelijke klachten ze kregen. Dan heb ik het over huiduitslag, duizeligheid, overgeven. De ILO beveelt aan om vanaf de eerste werkdag werknemers een medische check-up te geven en dit te blijven monitoren. Veel werkgevers doen dit niet, en als ze het wel doen, delen ze vaak de resultaten niet met de werknemers. Desnoods krijgt een werknemer een andere functie, zonder toelichting.”
Het rapport eindigt met een hele serie aanbevelingen aan zowel de werknemers, de plantage-eigenaars, de overheden, de inkopers als de RSPO. Als meest dringende noemt Quiroz: “Het ratificeren van de belangrijke ILO-verdragen en zorgen voor passende wetgeving. Dit geldt als een statement, een boodschap van een regering die positieve impact zou kunnen hebben op de rechten van werknemers. Overheden moeten er ook voor zorgen dat er voldoende gekwalificeerde inspecteurs zijn om de wetten te handhaven. Daarnaast moet de EU stoppen met de productie en export van paraquat.”
Met de uitkomsten zijn de vakbonden, gelieerd aan het International Palm Oil Workers United (IPOWU), aan de slag gegaan:
- Internationaal: Met RSPO-mensen is een Zoom-meeting geweest waarin het onderzoek is gepresenteerd. De bonden zijn daarna uitgenodigd om met de lokale RSPO kantoren te spreken in de drie landen en ze gaan de nieuw vastgestelde criteria uitwerken. Als het goed is, wordt IPOWU uitgenodigd input te geven op de uit te werken richtlijnen met betrekking tot pesticiden.
- Ghana: De vakbonden hadden een ontmoeting met Unilvers dochtermaatschappij Wilmar en spraken over de uitkomsten van het onderzoek. Afgesproken is hierover door te praten en bewustwordingsactiviteiten te ontwikkelen. Ook was er een ontmoeting met het hoogste besluitvormende orgaan, het NEC, om over het rapport te praten. Besloten is dat de vakbond de resultaten gaat gebruiken om campagne te voeren en te lobbyen voor de voltooiing van het Nationaal Beleid inzake gezondheid en veiligheid op de werkvloer.
- Indonesië: Hier zijn verschillende evenementen georganiseerd om het onderzoek onder de aandacht te brengen, ook met meerdere belanghebbenden. Vakbond SPMN in Centraal-Kalimantan deelde het onderzoek met het bedrijf. Enquêteurs worden opgeleid om onderzoek verder uit te rollen en richtlijnen te ontwikkelen rondom de veiligheidsrisico’s van landbouwchemicaliën.
- Colombia: De vakbonden zijn in gesprek gegaan met het management van zoveel mogelijk bedrijven en presenteerden daar de onderzoeksresultaten. Ze zijn van plan om zoveel mogelijk punten mee te nemen in de cao-onderhandelingen.
- Nederland: De FNV heeft bedrijven benaderd die palmolieproducten verkopen, vervoeren of verwerken, zoals LIDL Nederland, Cargill en SD Guthrie, een palmolieraffinaderij in Zwijndrecht. Dit heeft nog niet tot gesprekken geleid, maar van de laatste twee wordt wel een uitnodiging verwacht. Ook zal binnenkort een presentatie gegeven worden over het onderzoek bij een aantal leden van MVO Nederland.
Tekst: Astrid van Unen