Column: Polderen op drijfzand

Deze aflevering onthult FNV kaderlid Jeroen de gemiste kans inzake de concurrentie als gevolg van de lage arbeidskosten in Verweggistan waarbij de link naar de drijfzandretoriek van een lijsttrekker ter sprake komt. Tai ligt een tipje van de sluier over de geheimzinnige nachtelijke problemen op Mars. En natuurlijk informatie over drijfzand en emoties waarmee de reorganisatie gepaard gaat.

Nachten op Mars

‘Hé Tai.’
‘Hé Jeroen.’
Opmerkelijk hoe snel je een amicale relatie kan opbouwen met een weliswaar genetisch verwante entiteit, maar woonachtig te Mars.
Ik vraag hem eerst hoe het zit met die ‘nachtelijke kenmerken van Mars’, waarmee we bij onze vorige ontmoeting afscheid namen.
‘Interessant punt Jeroen’, een merkwaardige gezichtsuitdrukking die het best beschreven kan worden als een  combinatie van cynisme en vreugde, overbrugt 400 miljoen kilometer.
‘Hier op Mars zitten we ‘s nachts niet meer met een overvloed aan energie’, legt hij uit. ‘De nachtelijke uitstraling van de Aarde doet vermoeden dat jullie ogenschijnlijk ongelimiteerde hoeveelheden energie hebben. In onze optiek gaan hebzuchtige partijen op aarde er nogal laconiek mee om,  eigenlijk zo onverschillig, dat de leefbaarheid van jullie prachtige planeet op losse schroeven is komen te staan.
Ik knik, want hij heeft helemaal gelijk, maar op dit moment wil ik eerst wat meer van Mars weten.
‘Zijn jullie helemaal afhankelijk van het zonlicht overdag?’, vraag ik.
Overdag met zonlicht hebben we voldoende energie zodat we met elkaar kunnen communiceren, als de schaduw intreedt gaan we hier in de slaapstand. Wij kunnen maar zeer beperkt energie opslaan’, licht Tai toe.
Zo ben ik toch weer wat wijzer geworden. Energie is schaars op Mars en dwingt om na te denken over het gebruik. Ergens in mijn achterhoofd knaagt een gedachte dat dit niet altijd zo is geweest.

Gemiste kans

Tai is benieuwd naar wat ik in ons vorig gesprek een gemiste kans heb genoemd.
‘Ja Tai’, zeg ik.’ Ik kan me herinneren dat in die tijd bij veel westerse bedrijven het idee post begon te vatten om te verhuizen naar zogenaamde lagelonenlanden. Oost Europa maar ook  Azië. Hele fabrieken en industrieën werden verplaatst om elders mensen voor een habbekrats producten te laten maken die grotendeels weer naar West Europa werden verscheept om hier te worden verkocht.’
De Marsbewoner lijkt te hunkeren naar een revolutionaire gedachte. Ik wil hem niet teleurstellen en vervolg.
‘De werkgelegenheid hier kwam onder druk te staan. Wat ik me vooral van die tijd herinner is dat  mensen die na ontslag alleen maar tijdelijk werk krijgen daardoor niet verhuizen en soms meer dan 100 tot 150 km per dag reizen om te werken.
Al voor hij mij antwoordt zie ik in Tai’s ogen een soort blik van herkenning, alsof hij het allemaal eigenlijk wel weet. ‘Ja Jeroen, een waanzinnig idee toch? Eén van de nadelen van tijdelijk werk. Maar je wilt me volgens mij iets echt revolutionairs vertellen, of niet?’
‘Ja weet je, die bedrijven die de lagelonenlanden verkozen, bezigden het argument dat ze zo de welvaart daar zouden verbeteren. Toen hebben we een grote fout gemaakt door de vakbonden niet mee te exporteren als onderdeel van zo’n bedrijf.’
‘Dít zijn de gedachten die ik graag hoor!’, roept de Marsman.
Zijn enthousiasme werkt stimulerend. Ik begin harder te praten. ‘Met de vakbonden erbij hadden we een prima maatschappelijke ontwikkeling elders neer kunnen zetten.’
Zelf was ik in die tijd, we waren nog onderdeel van PPG, wel lid van de FNV, maar weinig actief. Dat is nu wel anders. Zou ik toen ook op dat idee zijn gekomen? Ik denk het niet.
Ik realiseer me ondertussen dat de FNV natuurlijk wel een afdeling mondiaal heeft die zich over de hele wereld bezig houdt met werk- en leefomstandigheden.
Nu we contact hebben met Mars, we wellicht een interplanetaire FNV moeten oprichten. Een idee voor de volgende ontmoeting. Want er is nog meer te bespreken en de tijd dringt op Mars waar het nachtslot er bijna op gaat. Hij stelt zelf de vraag over de reorganisatie.

Vrijwillig vertrek

De eerste stappen van de reorganisatie zijn gezet. Het bedrijf mag de vakbond wel heel dankbaar zijn voor het doorzetten van de mogelijkheid van een vrijwillig vertrek regeling. Ruim 41 vrijwilligers hebben de personeelsfunctionaris een slechtnieuwsgesprek bespaard en het het bedrijf makkelijker gemaakt. Zou het nu anders zijn geweest als we wel vakbonden naar Verweggistan hadden geëxporteerd in de jaren ’90?
Ik vertel Tai dat ik wel een merkwaardig onderdeel van het sociaal plan ben tegengekomen.‘Werknemer zal zich niet op enige negatieve manier over EGFN uitlaten op social media’, staat er in. Hij kijkt bedenkelijk. ‘Hebben ze wat te verbergen?’, vraagt hij.
Ik haal mijn schouders op. ‘Als dat zo is kan ik na mijn ontslag misschien niet alles publiceren wat wij bespreken.’
Tai vraagt nog of er opmerkelijke zaken in de politiek zijn.
‘Natuurlijk Tai. Het is verkiezingstijd. Sinds onze eerste ontmoeting ben ik enorm alert geworden.’

Drijfzandretoriek

‘De WW kan wel verkort worden’, zegt onze demissionair minister van financiën en lijsttrekker van zijn partij. Daarmee beoogt hij de werkloosheid terug te dringen.’
Tai kijkt me belangstellend aan wat ik als aanmoediging opvat. ‘Hij had ook kunnen zeggen dat we de dijken een meter verlagen en dat daarmee de zeespiegel daalt.’
Droogjes reageert Tai: ’Of de dijk een meter verhogen om het probleem te maskeren.’ Beide mogelijkheden zijn geen werkelijke oplossing maar noem ik duikgedrag.’ Jullie steken achterlijk veel energie in het weglopen voor verantwoordelijkheid, genereren van rookgordijnen, roepen dat je ergens naar streeft en uiteindelijk kom je nooit tot het oplossen van de basisoorzaak van het probleem.
‘Polderen op drijfzand bedoel je toch?’

Jeroen van Linge
FNV Kaderlid