Column: Polderen op drijfzand

Als je geld genoeg hebt neemt geluk niet meer toe. Een wonderlijk artikel over de adembenemende consequenties van handel in broeikasgas maakt duidelijk dat geluk de aftocht blaast als het geld over de plinten klotst. De nieuwe productiemanager bij PPG brengt optimisme op de werkvloer.

Het volgende slachtoffer

2014 is het jaar waarin de groep slachtoffers van het falend management bij PPG uitbreiding krijgt met mijn leidinggevende, de productiemanager. De gouden keten tussen productiechefs en directie is sterker dan een visie in het belang van het collectief.
De externe opvolger, laten we hem Lefman noemen, is bij vorige werkgevers gestaald bij de verwerking van ijzer. Lefman geeft het technisch middenkader een stevige rol in de dagelijkse organisatie alsook in de routes naar verbetering. Als je hem zoekt kun je het beste de fabriek in gaan. Deze aanpak mist zijn uitwerking niet. Een beginnend optimisme straalt zichtbaar uit van de blauwe overals.
Lefmans is niet iemand die gauw het achterste van zijn tong laat zien, getuige ook zijn reactie op mijn in dichtvorm uitgebrachte aanklacht tegen de directie was redelijk droog. ‘Dat was een mooi gedicht Jeroen’. We gaan interessante tijden tegemoet met deze man, die overtuiging hebben we al wel.

Welzijn: het betere geluk

De opdracht om de relatie tussen geluk en geld te onderzoeken is machtig interessant. Zeer fortuinlijk blijkt dat de dag na ons vorige onderhoud NRC een artikel plaatst met de titel: ‘Meer geluk op de werkvloer leidt tot hogere productiviteit en minder ziekteverzuim’. De schrijver geeft aan dat het een vakgebied is dat nog lang niet volgroeid is maar ik wil toch wel enkele bevindingen hier noemen. Hij haalt onderzoek van Angus Deaton en Daniel Kahneman aan. Economen die een Nobelprijs hebben gewonnen met hun onderzoek naar consumptie, armoede en welvaart.  Zij komen er in het jaar 2015 op uit dat geluk niet meer toeneemt bij inkomens boven de 75.000 $ per jaar.(momenteel zo’n 64.000 euro).
‘Uit het NRC artikel zelf wil ik enkele zinsneden en punten noemen’, vertel ik Tai.
‘Een jaarinkomen van 65.000 euro is een kantelpunt’, vertelt de econoom. ‘Een hoger salaris dan dat zorgt niet meer voor extra geluk, zo blijkt uit onderzoek. Welbevinden zit ook in heel andere dingen: de inhoud van je werk, verbinding met collega’s voelen, de managementstijl van je leidinggevende, verandering van de hiërarchische verhoudingen en een goede balans tussen je werk- en privéleven.’
Er is meer te vinden over dit onderwerp. De bedragen wijken soms licht af van die 65.000 euro, maar de inzichten in de diverse media komen allemaal wel uit op soortgelijke conclusies als in het NRC-artikel. Interessant om nog op te merken is dat in lijsten als de World Happiness Report Scandinavische landen hoog scoren. Opvallend is dat deze landen niet uitblinken in BBP, maar wel in zaken als weinig corruptie, weinig lobby, meer vertrouwen in de overheid en een goede balans werk-privé, gezondheid en levensverwachting en lage inkomensongelijkheid.

'‘Tai, ik kwam nog een heel mooi stukje tegen dat volgens mij veel zegt over de beperkingen van geld. Je moet het gewoon eens lezen.’

De verstikkende macht van kooldioxide

Met de lancering van de Green Deal zijn vele ogen gericht op het CO₂ emissierechtensysteem waarin vraag en aanbod moeten leiden tot de prijs die je betaalt om CO₂ uit te mogen stoten. Momenteel is in dit systeem de waarde van CO₂ 35 euro per ton.

De transfer van Messi naar Paris Saint Germain heeft de discussie over de prijs van de emissienorm naar hogere sferen gejaagd. Met zijn salaris betaalt men voor een uitstoot van 96,5 kg CO₂ per jaar 34 miljoen euro, waardoor de prijs naar 352 miljoen euro per ton stijgt. Wij hebben nagevraagd of er misschien verschil zit in de CO₂ die Messi uitstoot en de CO₂ die een biomassacentrale uitstoot. ‘De ene uitademing is de andere niet’, stelt Van Asem, respiratiedeskundige van het Instituut voor de Leefomgeving. ‘We zijn als gevolg van de anderhalve meter norm misschien vergeten dat ademhaling een nogal individueel geurpatroon kan hebben. Dit heeft echter niks met de kooldioxide zelf te maken. De verbinding van koolstof met zuurstof is bij elk CO₂-molecuul hetzelfde.

Bezos, de eigenaar van Amazon heeft lucht gekregen van de nieuwe perceptie op de prijs van kooldioxide uitstoot. Als grootste aanjager van consumptiegedrag levert Amazon indirekt een giga-bijdrage aan de broeikasgasproductie. Met een jaarinkomen van 178 miljard en 35 euro per ton ruikt Bezos 2,3 Gigaton broeikasgas. Het opkopen van emissierechten geeft hem vrijspel bij de manipulatie van deze windhandel. Zijn uitgaven verdisconteert hij in de prijzen. Dat daardoor de werkgelegenheid op het spel wordt gezet is andermans zorg. ‘Laat de werknemers maar inleveren om hun baan te houden, of de overheid moet de industrie nog maar wat langer vrijstellen van de heffing’, verklaart Bezos vanuit zijn buitenverblijf in Brazilie aan de Amazone. De vakbonden hebben de stellingen al ingenomen en proberen de overheid te overtuigen om in het belang van de werkgelegenheid een aantal bedrijven gratis emissierechten te geven. Tot genoegen van Bezos gaat de massaconsumptie gewoon door. Het geluk van de gewone werknemer blijkt zo vluchtig als gas.

Obstakels

‘Fantastisch werk Jeroen’, roept Tai. ‘Ik destilleer uit jouw werk enkele aspecten waar we mee aan de slag moeten in het ontwerp van een betere wereld. Geld is niet het middel om tot maximaal welzijn te komen. Sterker, als weinig corruptie een kenmerk is van hoger welbevinden is geld een groot gevaar. Iets wat je ook ziet aan het gedrag van die Bezos.Welzijn is het betere geluk. Dat artikel over kooldioxide bewijst dat het bestaansrecht van een beperkt aantal werknemers het collectief belang enorm kan hinderen, ofwel ons betere geluk om zeep helpt. Mooi onderwerp voor ons volgende onderhoud.’

Jeroen van Linge
Lid FNV