Automatische Prijscompensatie (APC)

Wat is APC?

Simpel gezegd: als je in je cao APC hebt afgesproken, stijgt je loon automatisch mee als de prijzen stijgen.

Wie bepaalt of de prijzen stijgen?

Dat doet het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Al jarenlang houdt dit bureau bij wat een gemiddeld huishouden aan kosten heeft. Het gaat om een pakket dagelijkse boodschappen, de rekening voor gas, water en elektra, de prijs van abonnementen, van internet en telefoon, de kosten van woningonderhoud, de prijs van huishoudelijke apparaten, verzekeringen, noem maar op. Dingen die een huishouden veel of vaak nodig heeft, tellen zwaar mee, dingen waar je minder vaak geld aan uitgeeft, tellen minder mee.

Elke maand stelt het CBS vast wat het hele pakket aan goederen en diensten kost. Dit wordt weergegeven met het consumentenprijsindexcijfer (CPI). Zo wordt objectief vastgesteld of en zo ja hoe sterk de prijzen voor consumenten stijgen of dalen. Als de prijzen stijgen, spreken economen van inflatie.

Koopkracht

Als de prijzen stijgen, maar je loon niet, kun je minder kopen van je loon en daalt dus je koopkracht. FNV wil dat de koopkracht van werknemers van jaar tot jaar ten minste gelijk blijft en in de loop der tijd liefst nog iets verbetert. Dan kunnen ze in elk geval hetzelfde blijven kopen en betalen als het jaar ervoor. Met een afspraak over APC wordt dat gegarandeerd.

Hoe werkt APC

Met een APC-afspraak leg je vast dat voor een vaste maand – meestal oktober – in elk jaar wordt gekeken hoeveel procent het prijsindexcijfer (dus de kosten van het pakket uitgaven van een gemiddeld huishouden) is gestegen ten opzichte van het prijsindexcijfer van diezelfde maand een jaar eerder. Met dat percentage moeten de lonen dan – meestal in januari – sowieso worden verhoogd. Het is dus een 'reparatie' achteraf, waardoor je koopkracht op peil blijft.

En als de prijzen dalen?

Dat komt zelden voor, maar het zou kunnen. In dat geval zou je loon naar beneden toe aangepast kunnen worden. Je hebt immers minder geld nodig om hetzelfde te kunnen kopen als een jaar eerder. Maar je kunt ook afspreken dat je loon in dat geval gelijk blijft of dat je bij een volgende keer, als de prijzen wel weer zijn gestegen, de eerdere prijsdaling verrekent.

Hoe hoog is de prijsstijging meestal?

Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne (februari 2022) zijn de prijzen enorm gestegen. In oktober 2022 waren de prijzen ongeveer 15% hoger dan in oktober 2021. Maar die inflatie is uitzonderlijk hoog. In de 25 jaar ervoor was de prijsstijging altijd lager dan 4% in een jaar en gemiddeld zelfs maar 1,6% per jaar.

Waarom willen we APC?

Met de APC, gebaseerd op objectieve cijfers van het CBS, stijgt het salaris automatisch mee met de inflatie. Wel zo prettig als je die garantie hebt. Want niemand werkt om uiteindelijk minder over te houden.